«فَما بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّماءُ وَ الْأَرْضُ وَ ما كانُوا مُنْظَرِينَ‌.[1]

آسمان و زمين بر آنها نگريست، و مهلت داده نشدند».

2. معارف بى‌مانند از پيامبر امّى‌

مقصود از معارف، مجموعه آگاهى‌هايى است كه در هدايت انسان به كمال و سعادت، نقش حياتى دارد. بدين رو، اين معارف هم شامل گزاره‌هاى توصيفى و هم شامل آموزه‌هاى رفتارى و نظام‌هاى ارزشى مى‌شود. قرآن، مجموعه‌اى پر بار از معارف مورد نياز بشر در زمينه‌هاى گوناگون فكرى، اعتقادى و بينش‌هاى بنيادى در باره آغاز و فرجام عالم وانسان و جامعه و همين طور نظام‌هاى رفتارى انسان در جنبه‌هاى زندگى فردى و اجتماعى، مادى و معنوى، دنيوى و اخروى است كه دستيابى به حيات معنوى را ممكن مى‌سازد. بى‌گمان، استخراج و دسته‌بندى موضوعات مدوّن در قرآن، تنها از عهده يك فرد بيرون است. امروز پس از گذشت قرن‌ها از تاريخ نزول قرآن و رشد و توسعه چشمگير فرهنگ و دانش انسان در حوزه‌هاى گوناگون معارف، هيئت‌هاى بزرگ علمى دنيا در رشته‌هاى مختلف علوم مربوط به خداشناسى، انسان‌شناسى، طبيعت‌شناسى، علوم انسانى و جز آن، با امكانات بسيار گسترده و همكارى يكديگر به مطالعه و تحقيق مى‌پردازند؛ اما با اين همه، خود معترف اند كه رهاورد علمى ايشان در كنار عظمت معارف و آموزه‌هاى قرآن ناچيز است. اعجاز قرآن در اين عرصه، يعنى تبيين معارف و دانش‌هاى گونه‌گون، عرضه معارفى بى‌بديل، هدايت‌بخش و تربيت‌آفرين است كه بشر با مبادى متعارف دانش خود هرگز بدانها راه نمى‌يافت.

«يُعَلِّمُكُمْ ما لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ‌.[2]

به شما چيزى را آموزد كه خود نمى‌توانيد بدانيد».

[1]. دخان: آيه 29.

[2]. بقره: آيه 151.