حاصل ترتيب‌دهى صحابه و مربوط به پس از پيامبر است.

نقد شاهد دوم‌

اين گزارش، مبتلا به روايت معارض است. روايات قول نخست و نيز گزارش ديگرِ خود زيد- كه از جمع قرآن در زمان پيامبر خدا خبر مى‌دهد-، وثوق به آن را از ميان مى‌برد.[1] ثانياً محتواى اين روايت، در مدعا صراحت ندارد؛ زيرا احتمال دارد مراد، اين باشد كه در زمان پيامبر صلى الله عليه و آله قرآن، ميان دو جلد[2] يا در يك مصحف، گردآورى نشده بود[3] يا نتوانستند قرآنِ منظّم يا مدوّنى از نظر سوره‌ها فراهم آورند، هر چند پيامبر خدا صلى الله عليه و آله برخى اصحاب را به نظم و ترتيب خاصى در مورد آيات‌[4] و سور آگاه ساخت.[5]

شاهد سوم: استمرار نزول قرآن‌

گفته شده است كه چون نزول قرآن تا آخرين سال حيات پيامبر استمرار داشته و هميشه احتمال نزول آيات جديد در زمان پيامبر صلى الله عليه و آله وجود داشت، جمع و تأليف نهايى آن در زمان حضرت، امكان نداشته است.

نقد شاهد سوم‌

با توجه به آن كه 86 سوره در مكه و بيشترِ 28 سوره ديگر پيش از آخرين سال زندگى پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شده است و روايات تقسيم ودسته‌بندى سوره‌ها، چينشى‌

[1]. مسند ابن حنبل: ج 5 ص 185؛ المستدرك على الصحيحين: ج 2 ص 229.

[2]. مقدمتان فى علوم القرآن: ص 32.

[3]. الإتقان فى علوم القرآن: ج 1 ص 155.

[4]. التفسير الحديث فى علوم القرآن: ج 6 ص 124.

[5]. تاريخ قرآن، محمدباقر حجتى: ص 227- 228.