كردند» و على عليه السلام به وصيت آن حضرت عمل كرد.[1]

ديدگاه دوم: اجتهادى بودن ترتيب سوره‌هاى قرآن‌

جمعى معتقد به اجتهادى بودن ترتيب كنونى قرآن اند. مالك (م 179 ق)، طبرى (م 310 ق)،[2] ابن فارس (م 395 ق)،[3] مكّى بن ابى طالب (م 437 ق)،[4] عزّ الدين بن عبد السلام (م 660 ق)،[5] خطابى (م 388 ق)،[6] و از بزرگان شيعه: محدّث نورى (م 1320 ق)،[7] علامه طباطبايى،[8] آية اللَّه معرفت‌[9] و جمعى ديگر، بر اين باورند.

درميان قدما، قاضى ابوبكر ضمن تأكيد بر توقيفى بودن ترتيب آيات،[10] بارها بر اجتهادى بودن ترتيب سوره‌ها تأكيد كرده است.[11]

شواهد ديدگاه دوم‌

اين قول به جمهور نسبت داده شده است؛[12] اما ممكن است استناد اين نظر به برخى، ناشى از ذكر روايات جمع قرآن پس از پيامبر صلى الله عليه و آله و سكوت آنها در برابر آن باشد و نه تصريح به اين ديدگاه. مهم‌ترين شواهد اين گروه عبارت اند از:

[1]. تفسير القمى: ج 2 ص 451.

[2]. ر. ك: البرهان فى علوم القرآن: ج 1 ص 257؛ تاريخ قرآن، حجتى: ص 229.

[3]. البرهان فى علوم القرآن: ج 1، ص 258- 259.

[4]. كاوشى در تاريخ جمع قرآن: ص 15.

[5]. كاوشى در تاريخ جمع قرآن: ص 15.

[6]. ر. ك: تاريخ قرآن، محمدباقر حجتى، ص 229.

[7]. فصل الخطاب: ص 4.

[8]. الميزان فى تفسير القرآن: ج 12 ص 128- 129 و 121.

[9]. التمهيد: ج 1 ص 273.

[10]. الانتصار للقرآن: ج 1 ص 292- 299.

[11]. الانتصار للقرآن: ج 1 ص 279- 288 و 60.

[12]. الإتقان فى علوم القرآن: ج 1 ص 164- 165.