طوسى در التبيان، آيه 280 از سوره بقره را چنين مى‌داند[1] و سيوطى در الإتقان، به نقل عثمان بن ابى العاص مى‌آورد:

كُنتُ جالِساً عِندَ رَسولِ اللَّه صلى الله عليه و آله إذ شَخَصَ بِبَصَرِهِ، ثُمَّ صَوَّبَهُ، ثُمَّ قالَ: أَتانِى جَبرَئيلَ، فَأَمَرَنى أن أضَعُ هَذِهِ الآيَةَ هَذا المُوضِع من هذِهِ السُّورَةِ: «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إِيتاءِ ذِي الْقُرْبى‌ ...»[2].[3]

در محضر رسول خدا صلى الله عليه و آله نشسته بودم كه ايشان چشمش را به سمتى خيره كرد، سپس نگاهش را پايين آورد و گفت: جبرئيل نزد من آمد و دستور داد كه آيه‌ «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إِيتاءِ ذِي الْقُرْبى‌ ...» را در فلان جاى اين سوره بگذارم.

چند روايت مشابه ديگر نيز موجود است كه اگرچه برخى به اشكالات سندى مبتلا هستند، امّا از مجموع آنها به طور اجمالى فهميده مى‌شود كه مفهوم سوره و قرائت يك دسته آيات معين، امرى مرسوم و معهود بوده است و در واقع مفهوم سوره در قرآن، دست كم اندكى پيش از نزول آيات مشتمل بر لفظ «سوره» و براى بسيارى از اجزاى قرآن، روشن بوده و كاربرد داشته است.

4. نام بردن از سوره‌ها در روايات فضايل و توصيف برخى از آنها به صفاتى مانند «سنام القرآن»، «زهراوان»، «الحواميم»، «المسبّحات»، «المئين» و... نشان از آن دارد كه در زمان صدور و نقل اين روايات، بسيارى از سوره‌هاى قرآن، يك هويت مشخص داشته‌اند، هرچند اثبات صدور هريك از اين روايات از سوى پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله لازم است؛ زيرا انتساب برخى از اين روايات به ايشان محلّ ترديد است.

مسئله دوم: چگونگى ترتيب سوره‌ها

در اين كه ترتيب كنونى سوره‌هاى قرآن، توقيفى است و به فرمان پيامبر صلى الله عليه و آله انجام‌

[1]. التبيان فى تفسير القرآن: ج 2 ص 369.

[2]. نحل: آيه 90.

[3]. الإتقان فى علوم القرآن: ج 1 ص 168.