بر جا مانده از زمان پيامبر خدا نيز غافل نماند و همين روش، راز موفقيت عثمان در توحيد مصاحف بود.[1] برخى با استناد به قراين و شواهدى نه چندان استوار، ادّعا كرده‌اند كه گروه توحيد مصاحف، مصحف امام على عليه السلام را اساس كار خود قرار دادند[2] و على عليه السلام نسخه‌اى از قرآن در اختيار داشته كه به فرمان پيامبر صلى الله عليه و آله برخلاف ترتيب نزول، تدوين شده بود و اين نسخه غير از مصحف على عليه السلام است كه گفته شده بر اساس ترتيب نزول بوده است.[3] برخى اين گفته سيد بن‌طاوس را كه:

«عثمان، قرآن را طبق نظر امير مؤمنان عليه السلام جمع كرد»،[4] مؤيّد اين مطلب گرفته‌اند.[5] هر چند پذيرش ادّعاى مذكور مشكل است، امّا به هر حال، روند توحيد مصاحف، مورد تأييد على عليه السلام بوده است.[6] در نتيجه، نسخه‌هايى از قرآن تهيه و به مراكز اصلى بلاد اسلامى فرستاده شد[7] و عثمان، نسخه موسوم به «امّ» يا «امام» را در مدينه نگه داشت.[8] اين كار (توحيد مصاحف)، مورد تأييد امير مؤمنان عليه السلام‌[9] و ديگر صحابه بوده است.[10] البته ابن مسعود، احتمالًا به علت اين كه جوانى كم‌سال و بى تجربه چون زيد، متولّى اين كار شده، ناراحت بوده است.[11] بنا بر اين، عثمان، تنها مردم را بر يك قرائتْ‌[12] يا همه را بر يك مصحفْ‌[13] جمع كرد تا از اختلاف جلوگيرى شود.

[1]. تاريخ قرآن، راميار: ص 421.

[2]. تدوين القرآن: ص 336- 338.

[3]. تدوين القرآن: ص 351- 352.

[4]. سعد السعود: ص 278.

[5]. كاوشى در جمع قرآن: ص 89.

[6]. المصاحف: ج 1 ص 176-/ 177؛ قرآن در اسلام: ص 165؛ مباحث فى علوم القرآن: ص 84

[7]. المقنع: ص 9؛ تاريخ اليعقوبى: ج 2 ص 170؛ سعد السعود: ص 278.

[8]. مباحث فى علوم القرآن: ص 84؛ قرآن در اسلام: ص 164.

[9]. سعد السعود: ص 278؛ روح المعانى: ج 1 ص 43.

[10]. غرائب القرآن: ج 1 ص 27.

[11]. المصاحف: ج 1 ص 189-/ 191؛ غرائب القرآن: ج 1 ص 27.

[12]. روح المعانى: ج 1 ص 42- 43؛ تاريخ قرآن، معرفت: ص 101- 108.

[13]. المقنع: ص 7؛ المرشد الوجيز: ص 71.