5. بر پايه روايتى، پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود: «

لا صَلاةَ إلّابِفاتِحَةِ الكِتابِ‌

» و چون سوره حمد نخستين سوره نازل شده نيست، وصف آن به «فاتحة الكتاب»، دليل چينش سوره‌هاى قرآن در زمان آن حضرت است.[1]

6. بر اساس روايتى، پيامبر خدا صلى الله عليه و آله قرآن را به چهار قسمت (

طُوَال‌

، مِئين‌

، مَثانى‌

و

مفصّلات‌

) تقسيم كرده است.[2] هماهنگى چينش سورها دربخش‌هاى چهارگانه مذكور با چينش كنونى، بيانگر وجود همين نظم و ترتيب فعلى قرآن در آن زمان است.

7. بر اساس نقلى، سوره‌هاى بنى اسرائيل، كهف، مريم، طه و انبيا را از سوره‌هاى نخستين (

العتاق الاوَل‌

) مى‌شمارند.[3] نيز بنا به روايتى، قرآن در زمان رسول خدا صلى الله عليه و آله به هفت جزء تقسيم شده بود. ترتيب سوره‌ها در اين دو روايت، با ترتيب كنونى قرآن، همسان است.[4] ابن حجر پس از نقل روايت اخير، آن را دليل توقيفى بودن ترتيب سوره‌ها مى‌داند.[5]

8. رواياتى كه بر پايه آنها پيامبر خدا صلى الله عليه و آله «تلاوت قرآن از روى مصحف» را تشويق مى‌كند،[6] تأييدى بر جمع قرآن در زمان آن حضرت اند.[7]

نقد ديدگاه نخست‌

شايان ذكر است كه دليل‌ها و روايات ياد شده، بر ترتيب همه سوره‌هاى قرآن از

[1]. مقدمتان فى علوم القرآن: ص 41؛ تفسير نمونه: ج 1 ص 8- 9.

[2]. الكافى: ج 2 ص 601 ح 10؛ مسند ابن حنبل: ج 4 ص 107. نيز، ر. ك: البرهان فى علوم قرآن: ج 1، ص 244( پاورقى).

[3]. البرهان فى علوم القرآن: ج 1 ص 258.

[4]. ر. ك: مسند ابن حنبل: ج 4 ص 343؛ البرهان فى علوم القرآن: ج 1 ص 258؛ مناهل العرفان: ج 1 ص 355.

[5]. فتح البارى: ج 9 ص 36.

[6]. ر. ك: وسايل الشيعه: ج 6 ص 204.

[7]. دراسات قرآنيه( تاريخ قرآن): ص 84.