در خودتوانمندى، مانع رشد و كمال خواهد شد؛ زيرا افراط در آن، قوّت‌ها را بزرگ‌تر و بيشتر از آنچه هست مى‌نماياند و كاستى‌ها و ضعف‌ها را از نظر مخفى مى‌كند؛ و تفريط در آن، ضعف‌ها را بزرگ‌تر و مهم‌تر جلوه مى‌دهد و قوّت‌ها را پنهان مى‌سازد و در نتيجه اميد پيشرفت و موفقيت را دور از دسترس مى‌نماياند. بنابراين افراط و تفريط در احساس خودتوانمندى، رهزن است و آدمى را به هلاكت مى‌اندازد؛ زيرا در هر دو حالت، موجب تحقق رذيله‌اى اخلاقى در ضمير انسان خواهد شد. ازاين‌رو امام سجاد (ع) در دعاى خود به درگاه خداوند عرض مى‌كند:

«و أعزنى و لا تبتلينى بالكبر؛[1]

مرا عزيز گردان، اما به خودبزرگ‌بينى مبتلا مكن‌».

شكل ذيل، حدود عزت نفس و آسيب‌هاى افراط و تفريط در آن را نشان داده است:

...

ج- احساس شرم از خود

از احساس‌هاى كارآمد، بسيار مهم و پسنديده در ارتباط با خود، حس شرم از خود است. «شرم» يا بنابر آنچه در ادبيات عرب و متون دينى به كار مى‌رود، «حيا»، احساسى است كه ممكن است در رفتار فرد تأثير مثبتى به جاى بگذارد. البته اين حس، به حيا از خود اختصاص ندارد، اما يكى از ابعادش حيا از خود است. به دليل اهميت اين صفت و تأثير آن در تأمين سعادت انسان، در اينجا به بُعد حيا از خود مى‌پردازيم.

عالمان اخلاق درباره «حيا» به منزله صفت اخلاقى پسنديده، بسيار سخن گفته‌اند. آنان‌

[1]. الصحيفة السجادية: دعاى مكارم الاخلاق ص 100.