آنچه كه آدمى مى‌تواند به عنوان محصول «حيات معقول» و ارمغان وجود خويش به بارگاه خداوندى ببرد، فقط و فقط «قلب سليم» است كه بايد در اين دنيا براى به دست آوردن و ساختن آن، حداكثرِ كوشش انجام گيرد. اين قلب سليم است كه مى‌تواند جهان و انسان و ارزش‌هاى آن‌دو را بشناسد و بس.[1]

نتيجه آنكه بر اساس متون قرآنى و روايى، قلب ابزارى كارآمد و مهم براى كسب شناخت و معرفت است و حالات گوناگونى چون بيمارى، كدورت، قساوت يا حتى مرگ و نابودى براى آن تصور شده است. اين حالات برشمرده‌شده موجب ضعف و ناتوانى انسان در كسب معرفت‌هاى قلبى كه از مهم‌ترين و معتبرترين ادراكات انسان به‌شمار مى‌رود، خواهد شد.

4. وحى‌

يكى ديگر از ابزارهاى شناخت، وحى است. مقصود از وحى، مجموعه آيات خداوند است كه بر پيامبر نازل، و توسط او بر امتش خوانده و شرح مى‌شود. بى‌ترديد منبع اصلى معارف دينى و شناخت به‌دست‌آمده از ناحيه آن معارف، وحى است. اين اثر نيز در پى كسب شناخت از طريق منبع وحى و به تبع آن، روايات معصومان (عليهم السلام) است. در ادامه، مطالب بيشترى درباره شناخت وحيانى به مثابه يكى از انواع شناخت، بيان خواهيم كرد.

ه- انواع شناخت خود

دانشمندان، شناخت و معرفت را به حيثيات گوناگون تقسيم مى‌كنند كه يكى از آن‌ها تقسيم شناخت به دو نوع «حصولى» و «حضورى» است. از شاخص‌ترين طرق كسب معرفت و شناخت، ادلّه، براهين و آثار است كه اصطلاحاً به اين نوع شناخت «علم حصولى» گفته مى‌شود. كسب علم و معرفت از راه حضور معلوم نزد عالم و شهود آن توسط عالم، نوع ديگر تحصيل شناخت است كه به آن «علم حضورى» اطلاق مى‌شود. دانشمندان، معرفت را به اقسامى چون حسى، عقلى، نقلى و شهودى تقسيم مى‌كنند و راه دستيابى به معرفت را از اين چهار راه ممكن مى‌دانند. اما آنچه‌

[1]. شناخت از ديدگاه علمى و از ديدگاه قرآن: ص 442.