8. تفسير علمى- تجربى‌

برخى از روايات تفسيرى، به تفسير علمىِ اين كتاب آسمانى اشاره دارند، مانند رواياتى كه در تفسير آيه‌ «وَ كانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ»،[1] مبدأ آفرينش را نوعى آب دانسته‌اند. در روايتى كه ثقة الاسلام كلينى به سند صحيح از امام باقر عليه السلام نقل كرده، آمده است:

كانَ كُلُّ شَى‌ءٍ ماءً وكانَ عَرشُهُ على الماءِ فَأمَرَ اللَّه- عزَّ ذِكرُهُ- الماءَ فاضطَرَمَ ناراً، ثُمَّ أَمرَ النارَ فَخَمَدَت فَارتَفعَ مِن خُمودِها دُخانٌ، فَخَلَقَ السَماواتِ مِن ذلكَ الدُخانِ وَخَلَقَ الأرضَ مِنَ الرمادِ.[2]

همه چيز آب بود، و عرش خدا بر آب بود. خداوند- كه يادش پرشكوه باد- به آب دستور داد، آب شعله آتش شد. بعد به آتش فرمان داد كه خاموش شود، و از خاموش شدن آن، دودى برخاست، و آسمان‌ها را از اين دود آفريد و زمين را از خاكستر.

همچنين، تفسير نيروى جاذبه‌اى كه كُرات آسمانى را در مدار خود در فضا نگه داشته، به ستون‌هاى نامرئىِ آنها.[3]

9. تفسير عملى‌

پاره‌اى روايات، آيات قرآن را با عمل، تفسير كرده‌اند كه آنها را به دو

[1]. هود: آيه 7.

[2]. الكافى: ج 8 ص 95 ح 68.

[3]. تفسير القمى: ج 2 ص 328.