تعبير «غنى- سعه» ياد شده است. نخستين تعبير در هر كدام از موقعيت‌ها بيانگر وضعيت عينى‌[1] زندگى و تعبير دوم، بيانگر وضعيت روانى‌[2] فرد است. بر اين اساس، ياد مرگ از راه تعديل لذّتجويى، تنگناى روانى دوران ناخوشايند را به گشايش روحى و روانى تبديل مى‌كند و انسان را نسبت به آن راضى مى‌سازد. در دوران خوشايند نيز احساس غنى را منهدم و گشايش روانى را- كه موجب سرمستى و غرور مى‌شود-، تنگ مى‌نمايد و موجب تعديل مى‌شود.

همچنين امام صادق (ع) خطاب به ابو بصير مى‌فرمايد:

يا ابا محمّد اذكر تقطع اوصالك فى قبرك ورجوع احبابك عنك إذا دفنوك فى حفرتك وخروج بنات الماء من منخريك وأكل الدود لحمك؛ فان ذلك يسلّى عنك ما أنت فيه.[3]

اى ابا مُحمّد! به ياد بياور بندبند شدن استخوان‌هايت را، و بازگشت دوستانت از نزد تو وقتى كه تو را در قبرت دفن كردند، و خارج شدن موجودات ريز از دو سوراخ بينى‌ات را، و خورده شدن بدنت توسّط كرم‌هاى خاكى را؛ كه اين كار، تو را به خاطر آنچه در آن قرار دارى، تسلّى مى‌دهد.

ابوبصير مى‌گويد: «به خدا سوگند هيچ گاه مرگ را ياد نكردم مگر آن‌كه اندوهى كه از امر دنيا داشتم، تسكين يافت».

در اين روايت تصريح شده كه ياد مرگ، موجب كاهش فشار روانى مى‌گردد و كاهش فشار روانى، زمينه گرايش به اعتياد را كاهش مى‌دهد.

از آنچه گذشت، روشن شد كه ياد مرگ، هم در خوشايند زندگى نقش دارد و هم در ناخوشايند آن و در هر دو موقعيت، موجب مهار پيامدهاى منفى آن مى‌شود. هر كدام از اين دو موقعيت، ممكن است پيامدهاى منفى‌اى داشته باشند؛ تَرَف (خوش‌گذرانى) و بَطَر

[1].Objective .

[2].Subjective .

[3]. الكافى، ج 3، ص 255، ح 20.