درآمدى بر پيشگيرى از اعتياد با رويكرد اسلامى - پسنديده، عباس

اسم الکتاب : درآمدى بر پيشگيرى از اعتياد با رويكرد اسلامى المؤلف : پسنديده، عباس الجزء : 1 صفحة : 44

مورد توجّه قرار گرفته است. لذا زهد و رغبت در برابر هم به كار رفته‌اند.[1]

زهد از عناصر مهم در پيشگيرى از اعتياد است و اگر زهد يا بى‌رغبتى به دنيا در فرد به وجود آيد، نه دچار حسرت در ناخوشايندى‌ها مى‌گردد و نه دچار مستى در خوشايندى‌ها. اين بدان جهت است كه فرد زاهد، «وابسته» نيست و از قيد و بند دنيا «آزاد» است. از اين رو در كش و قوس زندگى، دچار نوسانات روانى سخت نمى‌گردد و به همين جهت است كه انگيزه گرايش به اعتياد در فرد به وجود نمى‌آيد. در قرآن كريم از اين حالت روانى مثبت، با عبارت‌ (لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى‌ ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ)[2] ياد شده و در روايات، آن را محصول زهد دانسته‌اند.[3]

در روايات تصريح شده كه زهد و بى‌رغبتى به دنيا موجب مى‌شود كه نه گرفتارى‌ها او را دچار حسرت و افسوس سازد، و نه نعمت‌ها و بهره‌هاى دنيايى او را دچار فَرَح و بدمستى سازد.[4]

زهد، نه تنها موجب كنترل واكنش‌هاى منفى مى‌گردد، بلكه پس از آن، موجب واكنش مثبت نيز مى‌گردد. به همين جهت، زاهد اگر در هر نوع گرفتارى‌اى باشد، سپاس‌گزار است و اگر در رفاه باشد، شگرگزار.[5] بنا بر اين، زهد، حالتى را براى فرد به وجود مى‌آورد كه او

[1]. امام على( ع):

زُهدُكَ في راغِبٍ فيكَ نُقصانُ حَظٍّ، ورَغبَتُكَ في زاهِدٍ فيكَ ذُلُّ نَفسٍ.

امام صادق( ع)-

في ذِكرِ جُنودِ العَقلِ وَالجَهلِ-: الزُّهدُ وضِدُّهُ الرَّغبَةُ

( همان، ص 40 ح 801 و 802).

[2]. سوره حديد، آيه 23.

[3]. در كتاب الامالى صدوق به نقل از حفص بن غياث آمده كه چنين روايت مي‌كند:

قُلتُ لِلصّادِقِ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ( ع): مَا الزُّهدُ فِي الدُّنيا؟ فَقالَ: قَد حَدَّ الله ذلِكَ في كِتابِهِ، فَقالَ:

( لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى‌ ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ)؛ به امام صادق( ع) گفتم: زهد به دنيا چيست؟ فرمود:« خداوند آن را در كتابش تعريف كرده است:( تا بر آنچه از دست شما مى‌رود، افسوس نخوريد و براى آنچه به شما مى‌دهد، شادمان نشويد)( الأمالى، صدوق، ص 714، ح 984؛ تفسيرالقمّى، ج 2، ص 146؛ مشكاه الأنوار، ص 208، ح 565).

[4]. امام على( ع):

الزُّهدُ كُلُّهُ بَينَ كَلِمَتَينِ مِنَ القُرآن، قالَ اللّه سُبحانَه:( لِكَيْلَا تَأْسَوْاْ عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُواْ بِمَا ءَاتَاكُمْ)، ومَن لَم يَأسَ عَلَى الماضي ولَم يَفرَح بِالآتي فَقَد أخَذَ الزُّهدَ بِطَرَفَيهِ‌

( نهج‌البلاغه، حكمت 439؛ مشكاه الأنوار، ص 207، ح 563؛ روضه الواعظين، ص 475).

[5]. امام على( ع):

إن أمسى عَلى عُسرٍ حَمِدَ اللهَ، وإن أصبَحَ عَلى يُسرٍ شَكَرَ الله، فَهُوَ الزّاهِدُ؛

اگر در سختى و تنگ‌دستى بام خود را به شام رسانْد، حمد خدا را به جاى آورد، و اگر در آسايش و رفاه، شام خويش را به بام رسانْد، شكر خداى را بگزارد. چنين كسى زاهد است( همان، ص 54، ح 835).

در كلام ديگرى نيز مي‌فرمايد:

الزاهدون في الدنيا ... إن أصابهم يسر شكروا، وإن أصابهم عسر صبروا؛

دنياگريزان، مردمى هستند كه ... هرگاه آسايشى به آنان رسد، شكر مى‌كنند و چون به سختى درافتند، شكيبايى مى‌ورزند.( مستدر ك الوسائل، ج 12 ص 44.

اسم الکتاب : درآمدى بر پيشگيرى از اعتياد با رويكرد اسلامى المؤلف : پسنديده، عباس الجزء : 1 صفحة : 44

صيغة PDF

شهادة

الفهرست