اجتماعى ايستادگى نخواهند داشت. در تحقيقِ ياد شده همچنين اثبات گرديده در صورتى كه افراد، محرّك ناخوشايندى از محيط دريافت كنند به طورى كه هيچ گونه امكان تغيير و تأثيرگذارى بر آن نداشته باشند، دچار نوعى «درماندگى آموخته‌شده»[1] خواهند شد؛ همان ضعفى كه از ويژگى‌هاى شخصيتى معتادان است. تفسير اين يافته، اين است كه افراد مستعدّ اعتياد كسانى هستند كه سابقه و تاريخچه بلندى از رويارويى با موقعيت‌هاى كنترل‌ناپذيرِ ناخوشايند را داشته‌اند؛ موقعيت‌هايى كه به معتاد آموخته‌اند تا خود را در جريان‌هاى پيرامونش بى‌اثر بداند و در اداره كردن سير حوادث، ناكام بيابد، مانند: شرايطى كه درس خواندن به افزايش نمره نينجامد، گوش دادن به حرف پدر و مادر موجب افزايش محبّت و توجّه نشود، سخت كار كردن موجب افزايش پول يا تشويق كارفرما نشود و ....

همچنين در پژوهشى (گير[2] و همكارانش 1970) نشان داده شده كه دانشجويان با اين باور غلط كه توانايى كنترل يك شوك الكتريكى دردناك را دارند، راحت‌تر و با واكنش روانى كمتر، آن را تحمّل كرده‌اند. در يك بررسى، تورك‌[3]) 1975) توانست با آموزش بيمارانش با راهبردهاى متفاوت و مديريت درد، تا دو برابر مدّت افرادى كه تعليم نديده بودند، تحمّل درد را افزايش دهد.[4]

2. تقويت خويشتندارى، عامل پيشگيرى از اعتياد

مفهوم عامّ «خويشتندارى» در اسلام مانند ساير اديان، در فضاى وسيعى از دستورات دينى با قيد كلّى «نبايدها» و يا قيد خاصّ «نبايدهاى اخلاقى»، قابل طرح است. «گناه اول» از اصطلاحات ويژه ادبيات دينى برگرفته شده و مفهوم آسيب‌پذيرى نوع بشر در برابر تمايلات درونى يا بيرونى اوست. ساير دستورات دينى در ابعاد فردى و اجتماعى، همواره شاهد نهى و كنترل انسان مؤمن و دستور به خويشتندارى قلبى يا رفتارى در زمينه‌هايى‌

[1].Learned helples sness .

[2].Geer

[3].Turk

[4]. همان، ص 41.