و نعمت‌هاى انسان است. در حقيقت، سپاس‌گزارى، به عنوان يك عامل مبتنى بر داشته‌شناسى، نقش مهمّى در ايجاد رضامندى و كاهش گرايش به اعتياد دارد. اگر بتوانيم افراد معتاد يا در معرض اعتياد را به داشته‌ها و نعمت‌هايشان توجّه دهيم، احساس محروميت از آنان رخت برخواهد بست و زمينه گرايش به اعتياد (به عنوان عامل تسكين محروميت) نيز از بين خواهد رفت.

به ديگر بيان، محور رضامندى، داشته‌هاى زندگى است. به همين جهت، شناخت داشته‌ها اهميت فراوان دارد. صِرف داشتن، كفايت نمى‌كند؛ بايد آن را شناخت. برخى افراد از داشته‌هاى خود بى‌خبرند. برخى افراد منفى‌بين، آنچه را دارند نمى‌بينند و بر نداشته‌هاى خود تمركز مى‌كنند. اين امر، موجب برداشت نادرست از موقعيت فعلى مى‌گردد. با اين كار، احساس محروميت به وجود مى‌آيد و درد و رنج افزايش مى‌يابد و در نتيجه، سطح رضامندى را كاهش مى‌دهد و به نارضايتى مى‌كشاند. «وجود نعمت»، تأثير چندانى در رضامندى ندارد؛ «درك نعمت موجود»، عامل رضايت از زندگى است. بنا بر اين، راه رسيدن به احساس رضامندى، درك داشته‌ها و شناخت نعمت‌هاست. امام صادق (ع) در كلامى بنيادين مى‌فرمايد:

كَم مِن مُنعَمٍ علَيهِ وهُو لا يَعلَمُ![1]

بسا كسى كه نعمتى به او ارزانى شده و خودش نمى‌داند.

از اين حديث مى‌توان دليل نارضايتى را به دست آورد و راهبرد رضامندى را نيز تعيين كرد. دليل نارضايتى، ناآگاهى از داشته‌هاى موجود است و راهبرد رضامندى، درك داشته‌هاست. واقعيت اين است كه زندگى انسان (بويژه انسان مؤمن) تهى و خالى نيست. نعمت‌هاى فراوانى در زندگى انسان وجود دارند كه مى‌توانند احساس خوش‌بختى را به انسان بدهند؛ ولى چون ناشناخته‌اند، تأثير خود را ندارند. از اين رو بايد آنها را شناخت تا رضامندى به دست آيد. در ادامه، عوامل مؤثّر در داشته‌شناسى را بررسى خواهيم كرد.

[1]. الخصال، ص 223، ح 51.