نسبت به اعتبار آن خواهد شد.

به سبب شهرت و صراحت اين گزارش، شايسته است كه مباحثى در باره اسناد و دلالت آن مطرح شود:

الف- مباحث مرتبط با سند

اين گزارش، با پنج سند متفاوت در مصادر حديثى شيعه نقل شده است.

1. گزارش ابو الجارود از امام باقر عليه السلام: محمّد بن يحيى، از محمّد بن الحسين، از ابن محبوب، از ابو الجارود، از ابو جعفر عليه السلام.

اين سند، مشهورترين سند حديث لوح است كه با تفاوت‌هايى جزئى در كتاب‌هاى مهمّ حديثى شيعى، نقل شده است.[1]

اين طريق، بهترين طريق گزارش حديث لوح است. افراد واقع در سند، از بزرگان، موثّقان و اجلّاى عالمان شيعى هستند. تنها راوىِ اوّل سند يعنى ابوالجارود مى‌بايد مورد بررسى و تأمّل قرار گيرد كه در ادامه بحث، بدان خواهيم پرداخت.

2. گزارش مفصّل ابو بصير به نقل از امام صادق عليه السلام: سند اين گزارشِ بسيار گسترده، اين گونه است: محمّد بن يحيى و محمّد بن عبد اللَّه، از عبد اللَّه بن جعفر، از حسن بن ظريف و على بن محمّد، از صالح بن ابى حماد، از بكر بن صالح، از عبد الرحمان بن سالم، از ابو بصير.

اين سند، به چند شاخه تقسيم مى‌شود و بيشتر افراد واقع در سند، موثّق‌اند.

اعتبار اين طريق، منوط به پذيرش احاديث دو راوىِ انتهاى زنجيره سند آن، يعنى بكر بن صالح و عبد الرحمان بن سالم است.

يك. عبد الرحمان بن سالم: در ميان رجاليان، تنها ابن غضائرى او را تضعيف كرده است؛ ولى تضعيف منفرد ابن غضائرى، مورد پذيرش عالمان شيعى نيست.

[1]. ر. ك: ص 391 ح 153 و 154.