چكيده تعاريف‌

با توجه به گوناگونى رويكردها و مبانى اخباريان و دشوارى ارائه حكمى كلى، گويا چاره‌اى جز اين نيست كه همين شرح‌الاسم‌ها را بپذيريم و در تعريف اخباريگرى، به چهره بحث‌انگيز و درخور مطالعه اين جريان بپردازيم و چنين بگوييم:

منظور از اخباريه، فرقه‌اى از علماى اماميه در دوران متأخّر است كه با استناد به روش و عمل سلف صالح (محدّثان و حديث‌گرايان)، اخبار اهل‌بيت را مهم‌ترين مأخذ در عقايدحتى در اصول دين-، اخلاقيات و احكام شرعى مى‌دانند، و به روش‌هاى اجتهادى و رجالىِ متأخّران، به‌ويژه آنچه مبنايى جز عقل نداشته باشد، به ديده انتقاد مى‌نگرند و در استنباط احكام، اصول فقه را به گستردگى اصوليان به كار نمى‌برند.

آيا عقل‌گريزىِ شديد اخباريانى چون ميرزا محمّد اخبارى را مى‌توان به پاى همه اخباريان ريخت؟ نه؛ زيرا به نظر مى‌رسد كه بسيارى ديگر از اخباريان همچون محمّد امين استرآبادى، نه چنين افراطى داشته‌اند و نه از آن حمايت كرده‌اند. از اين روست كه برخى، جريان اخباريگرى را به دو دوره تقسيم مى‌كنند و اين‌گونه تندروى‌ها را از آنِ موج دوم در سده سيزدهم مى‌دانند كه نبايد به همه اخباريان تعميم داده شود.[1]

[1]. تاريخ تفسير، پاكتچى، ص 148 و 197- 198.