فصل سوم: استنباط از ظواهر قرآن‌

سه ديدگاه اصلى‌

علما و فقهاى شيعه درباره حجّيت آيات قرآن، اختلاف‌نظر دارند كه آيا بدون اين كه تأييدى از اهل بيت (عليهم السلام) رسيده باشد، مى‌توان تنها بر مبناى استدلال به آيات، عمل كرد؟ آنان را از اين جهت، به سه دسته مى‌شود تقسيم كرد: برخى حجّيت همه آيات قرآن را مطلقاً قبول دارند؛ برخى قائل به تفصيل‌اند؛ و برخى ديگر شامل بسيارى از اخباريان، مطلقاً منكر حجّيت همه آيات‌اند و استدلال به قرآن را مشروط به در دست داشتن تأييدى از سوى اهل بيت (ع) مى‌دانند.

1. حجّيت همه آيات قرآن‌

دسته اوّل، افرادى هستند كه ظواهر قرآن را خواه در احكام نظريه بوده باشد و يا اصول دين حجّت مى‌دانند. به عقيده آنان، يكى از مدارك احكام شرعى، كتاب خداست و هرآيه‌اى، چه از نصوص قرآن باشد و چه از ظواهر آن، مى‌توان به آنچه از آن استفاده مى‌شود، عمل كرد؛ هرچند آن مضمون در نص و اثرى از معصومين (عليهم السلام) وارد نشده باشد. همه اصوليان، از اين دسته‌اند و خلافى در اين باره ندارند. حتّى برخى از آنان مانند مقدّس اردبيلى، درباره آيات احكام- كه حدود پانصد آيه است- به تأليف كتاب نيز پرداخته‌اند.[1] برخى از اخباريان و يا اخبارگرايان را نيز

[1]. الدرر النجفية، ج 2، ص 339 درّه 38؛ الحدائق الناضرة، ج 1، ص 27؛ منبع الحياة، ص 48.