به‌ويژه ملا محمّدامين استرآبادى در الفوائد المدنية، اين است كه اخباريگرى، روش پيشينيان بوده و عالمان اماميه در سده‌هاى نخستين و حتى در عصر حضور، اجتهاد را طردمى‌كرده‌اند. براى بررسى اين ادّعا، به پيشينه اخباريگرى در سده‌هاى نخستين پرداخته‌ايم و ثابت كرده‌ايم كه ديدگاه استرآبادى، تا حدودى به واقع نزديك است و گرايش به اخبار، گرايش غالب محدّثان و فقيهان دوره حضور بوده است. منتها، اخباريانى چون استرآبادى از اين واقعيت غافل بوده‌اند كه گرايش غالب علماى پيشين به اخبار، نه به خاطر ردّ اجتهاد از سوى ائمه، بلكه به علّت حضور امامان در جامعه و بى‌نيازى نسبىِ شيعيان از اجتهاد بوده است. نياز به اجتهاد و كاربرد آن در سطح وسيع، آن چنان كه در دوران غيبت احساس گرديد، در سده‌هاى نخست، محسوس نبوده است. بنابراين، گرايش علماى اماميه به اجتهاد در دوران غيبت، به سبب مقتضيات زمان و مكان بوده و اين موضوع ربطى به مشروعيت اصل اجتهاد ندارد. گرچه نمى‌توان انكار كرد كه در همان سده‌هاى نخست نيز دو گرايش فقهى اخبارى و اجتهادى، در ميان فقهاى شيعه وجود داشته و برخى به يكى بيش از ديگرى تمايل داشته‌اند.

بخش دوم، مبانى اخباريگرى: شامل عقايد مبنايىِ اخباريان، كه پذيرش آن‌ها، علّت گرايش به اخبار و پشت كردن به شيوه اجتهاد است. اخباريان با تمسّك به احاديثى كه انسان را از ورود به شبهه، بازمى‌دارد، عمل به فتواى برآمده از اجتهاد را از مصاديق بارز شبهه مى‌شمارند. آنان اعتماد بر ظن و استنباطات ظنّى را جايز نمى‌دانند و قائل‌اند در حكم شرعى، به قطع و يقين احتياج داريم. ديدگاه اخباريان در باب تقديم نقل بر عقل و كاستن از ارزش عقل، از ديگر مباحث اين بخش است.

بخش سوم، رويكردها و ديدگاه‌هاى اخباريان كه در بر دارنده ديدگاه‌هاى مبتنى بر اخباريگرى است؛ يعنى هرعقيده‌اى كه ثمره گرايش به اخبار شمرده مى‌شود؛ اعم از اعتقادات كلامى (اصول عقايد)، فتاواى فقهى، مبانى اصولى (اصول فقه)، رويكردهاى روش‌شناختى در حديث و ... براى نمونه، در بررسى نگاه اخباريان به علم رجال و درايه، خواهيم ديد كه آنان تقسيم چهارگانه احاديث را كه از زمان علامه‌حلّى وارد تفكّر شيعه شد، مورد نقد جدّى قرار داده‌اند. اخباريان، روايات‌