ملاعبدالله شوشترى (م 1021 ق) و شيخ‌بهايى (م 1030 ق) آغاز كرد و سپس به نجف اشرف رفت تا اين كه از محدّثان و عالمان بزرگ عصر خود گشت. او به تهذيب نفس و رياضت اشتغال داشت و گفته شده كه چهل بار پياده به خانه خدا مشرّف شد.[1] برخى از رياضت‌هاى او، زمينه‌ساز اتهام تصوّف شد؛[2] ولى به گواهى آثارش و شهادت ديگر معاصرانش، صوفى نبود؛ بلكه به گفته فرزندش علامه مجلسى، خود را به صوفيان نزديك كرده بود تا بتواند با جذب آنان، عقايد نادرستشان را بزدايد.

مجلسى اوّل، از نخستين كسانى است كه به اخباريگرى گرايش يافتند و در ترويج حديث، كوشيدند. وى را بايد از پيروان ميانه‌رو و متعادل مكتب اخبارى شمرد كه گفته شده نظريات محمّدامين استرآبادى را صريحاً تأييد كرده است و با اين حال، در بعضى از آن‌ها اشكال مى‌كند. براى نمونه، او بر خلاف محمّدامين استرآبادى، «خبر واحد صحيح بدون قرينه» را حجّت مى‌داند، مگر آن كه مخالف‌

ظاهر قرآن و يا سنّت متواتر باشد. وى در شرح فارسى خويش بر من لايحضر صدوق، پس از اشاره به علل پيدايش اخباريگرى، به ستايش حركت استرآبادى پرداخته است:

و ديگر از امورى كه ذكر آن لايق نيست، [اين است كه‌] اختلافات در ميان شيعه به هم رسيد و هريك به موجب يافت خود از قرآن و حديث، عمل مى‌نمودند و مقلّدان، متابعت ايشان مى‌كردند. تا آن كه سى سال- تقريباً- قبل از اين، فاضل متبحّر مولانا محمّدامين استرآبادى (رحمه الله) مشغول مقابله و مطالعه اخبار ائمّه‌

[1]. درباره او، ر. ك: بحارالأنوار، ج 2، ص 106- 110؛ و ج 102، ص 110؛ جامع الرواة، ج 2، ص 82، وقائع السنين والأعوام، ص 497، رجال اصفهان، ج 1، ص 101؛ مرآت الأحوال جهان‌نما، ج 1، ص 59؛ الفيض القدسى، ص 206 و 220- 221؛ رساله الإعتقادات، ص 40؛ أعيان الشيعة، ج 13، ص 450، ش 9315؛ دائرة المعارف الإسلامية الشيعية، ج 2، ص 225؛ دايرة المعارف بزرگ اسلامى، ج 7، ص 161؛ لوامع صاحب‌قرانى، ج 1، ص 47- 48؛ ريحانة الأدب، ج 5، ص 198؛ روضة المتّقين، ج 1، ص 20- 22؛ طبقات أعلام الشيعة، ج 5، ص 101.

[2]. بحارالأنوار، ج 102، ص 110. ميرمحمّد لوحى مشهور به مطهّر، معاصر مجلسى بوده و در كتاب اربعين، او را متهم به تصوّف كرده است.