است نه ضرورت و الزام. اين بيان مانند آيه شريفه است كه مى‌فرمايد:

... وَ أَمَّا الَّذِينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خالِدِينَ فِيها ما دامَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ إِلَّا ما شاءَ رَبُّكَ عَطاءً غَيْرَ مَجْذُوذٍ[1].

ثانيا: خود پيامبر به اشكال مختلف از فراموش كردن قرآن بر حذر مى‌دارد و بر فراموشكاران آيات حمله مى‌كند. مثلا به موارد زير توجه كنيد:

1- از عبد اللّه بن مسعود منقول است كه پيامبر اكرم- ص- فرمود: «چقدر بد است براى شخصى از شما- يا از آنها- كه بگويد: فلان آيه را فراموش كردم. قرآن را بخاطر سپاريد و مرتب در ذكر خود حاضر كنيد ...»[2].

(2) از سعيد بن عباده منقول است كه: پيامبر- ص- فرمود: هركس قرآن را بخواند و بعد آن را فراموش كند روز قيامت خداوند را در حالى ملاقات خواهد كرد كه اين فرد مبتلا به جذام است‌[3] مگر اين كه گفته شود مقصود روايت فراموشى تمام قرآن است نه بخشى از آن كه در آن صورت ديگر مطلوب ما را اثبات نخواهد كرد.

(3) ترمذى از حضرت رسول اللّه- ص- نقل مى‌كند كه فرمود: اجر و مزد امت مرا تماما به من نشان دادند حتى اجر خارج ساختن خاشاكى از مسجد. و تمام گناهان امت مرا به من نشان دادند. و من نديدم گناهى بزرگتر از آن كه شخصى سوره‌اى يا آيه را فرا بگيرد و سپس آن را فراموش كند.[4] به مضمون فوق، روايات ديگرى نيز نقل شده است‌[5].

[1] سوره هود، آيه 108. در اين باره رك: تفسير القرآن الكريم( جزء عم) شيخ محمد عبده، ص 68 كشاف، ج 4، ص 739. و تفسير الميزان، ج 20، ص 226.

[2] رك: صحيح بخارى، ج 3، ص 150( در سه جا). سنن دارمى، ج 2، ص 308، 309 و 439. مسند احمد، ج 1، ص 417، 382، 438، 423، 429، 449 و 463. كنز العمال، ج 1، ص 545 و 543 به نقل از: بخارى، احمد مسلم، ترمذى، نسائى، ابن حبان، مستدرك حاكم، طبرانى، و محمد بن نصر و الترغيب و الترهيب. ج 2، ص 362.

[3] سنن دارمى، ج 2، ص 437. كنز العمال، ج 1، ص 544، 543 و 464 به نقل از: محمد بن نصر، مسلم، دارمى، طبرانى، بيهقى در: شعب الايمان. ابى داود، احمد، ابن حبان و الترغيب و الترهيب، ج 2، ص 359.

[4] الجامع الصحيح ترمذى، ج 5، ص 178 و 179، كنز العمال، ج 1، ص 543 به نقل از: ترمذى و ابو داود، الترغيب و الترهيب، ج 2، ص 359 به نقل از: ابو داود، ترمذى، ابن ماجه و ابن خزيمه در:

صحيح خود.

[5] كنز العمال، ج 1، ص 544 و 545 به نقل از: محمد بن نصر، طبرانى، تاريخ خطيب و ابن ابى شيبه.