1- عبد الرزاق در «المصنف» به «شريح» اين قرائت را نسبت مى‌دهد: «و أدوا الامانات إلى أهلها»[1]. حبيب الرحمن اعظمى بر اين سخن تعليق زده مى‌گويد اصل آيه اين است: أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ‌ و من فكر مى‌كنم كتابت آيه به شكل غلط از اشتباهات ناسخان باشد. در «اخبار القضاة» آمده است كه سپس تلاوت كرد: إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ ...[2].

2- «مجاهد» نقل مى‌كند كه: «به سراغ ابن عباس رفتم. وى را در حال پناه جستن به خدا ميان ركن و باب كعبه ديدم كه بر دست عكرمه- مولاى خود- تكيه زده بود.

پرسيدم: آيا «ساحران تظاهرا» درست است يا «سحران»؟. ابن عباس پاسخى نداد عكرمه گفت: «ساحران تظاهرا» و من در پرسش كردن خيلى پيش رفتم‌[3] حبيب الرحمن بر پاسخ عكرمه تعليقى دارد به اين صورت: اين قرائت به ابن زبير هم نسبت داده شده است.

آن طور كه «المجمع» به اسناد طبرانى نقل مى‌كند. ليكن «ازرقى» مى‌گويد:

«سحوان» مصحح كتاب مى‌گويد: در نسخه ديگرى «ساحران» آمده است ...»[4].

همان‌طوركه مشاهده مى‌كنيد در نقل يك كلمه چندين اختلاف است. و اين مؤيد سخن ما و شاهد بر مقال ما مى‌باشد.

3- قرائت ابو بكر و ابن مسعود در آيه: وَ جاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِ‌ اين است:

و جاءت سكرة الحق بالموت‌[5]. قرطبى اين قرائت ابو بكر را ناشى از فراموشى مى‌داند نه قرائت خاص.

از ابو بكر دو روايت نقل شده است: الف- موافق مصحف است و به همان عمل مى‌كنيم. ب- مخالف مصحف است و رد شده است. اين روايت را بايد نتيجه فراموشى‌

[1] المصنف عبد الرزاق، ج 8، ص 305. در متن و حاشيه.

[2] المصنف عبد الرزاق، ج 8، ص 305. در متن و حاشيه.

[3] المصنف عبد الرزاق، ج 5، ص 75. در حاشيه اين كتاب آمده است: از رقى اين مطلب را از جدش از ابن عيينة از حميد بن قيس 1/ 238 نقل مى‌كند.

[4] المصنف عبد الرزاق، ج 5، حاشيه، ص 75.

[5] الجامع لاحكام القرآن، ج 17، ص 12 و 13. البرهان زركشى، ج 1، ص 335 و 215. التبيان، ج 1، ص 998. الاتقان، ج 1، ص 46. مناهل العرفان، ج 1، ص 164. التمهيد فى علوم القرآن، ج 2، ص 112.

به نقل از: القراءات الشاذة، ص 144. محاضرات الادباء، ج 2، جزء 4، ص 434. فتح البارى، ج 9، ص 25.

و النشر، ج 1، ص 26 و 27.