جَعَلَ اللَّهُ ما كانَ مِن شَكواكَ حَطّاً لِسَيِّئاتِكَ؛ فَإِنَّ المَرَضَ لا أَجرَ فيهِ، و لكِن لايَدَعُ لِلْعبدِ ذَنْباً إلّاحَطَّه، وَ إِنَّمَا الأَجرُ فى القَولِ بِاللِّسانِ وَ العَمَلِ بِاليَدِ وَ الرِّجْلِ، وَإنَّ اللَّهَ عز و جل يُدخِلُ بِصِدقِ النِّيَّةِ وَ السَّريرَةِ الصّالِحَةِ [عَالَماً جَمّاً] مِن عِبادِهِ الجَنَّةَ.[1]

خداوند، اين درد و رنجى را كه داشته‌اى، مايه ريختن گناهانت قرار دهد؛ چرا كه در بيمارى، پاداشى نيست؛ امّا گناهى براى بنده فرو نمى‌گذارد، مگر آن كه آن را فرو مى‌ريزد. پاداش، تنها در گفتن به زبان و عمل كردن به دست و پاى است و خداوند عز و جل، جمعِ فراوانى از بندگان خويش را به راستىِ نيّت و به نهادِ درست، به بهشت وارد مى‌كند.

بنا بر اين، به نظر مى‌رسد آنچه در روايت حضرت عبد العظيم عليه السلام آمده، بخشى از متن اخير است. سيّد رضى قدس سره نيز اين متن را با اندكى تفاوت لفظى، در نهج البلاغه (حكمت 42) آورده و در ادامه گفته است:

امام عليه السلام راست فرموده كه در بيمارى، اجرى نيست؛ چرا كه بيمارى، از قبيل آن چيزهايى است كه بنده به موجب آن، مستحقّ عوض مى‌شود؛ زيرا استحقاق عوض، در مقابل چيزهايى پيدا مى‌شود (از قبيل: دردها و بيمارى‌ها و آنچه در اين حكمت است) كه فعل خداوند با بنده خويش باشد؛ امّا استحقاق اجر و ثواب، در مقابل فعل بنده تحقّق مى‌يابد. بنا بر اين، ميان اين دو، تفاوتى وجود دارد كه ايشان، چنان كه دانش ژرفكاو و رأى درست ايشان اقتضا مى‌كرده، بيان فرموده است.

بايد گفت: مؤلّف گران‌قدر نهج البلاغه، در تبيين كلام امام عليه السلام، ميان «عوض» و «اجر»، در معنا، تفاوت قائل شده است. از اين رو، بيمار را مستحقّ «عوض» دانسته، نه «اجر»؛ چون بيمارى، فعل خداوند متعال است؛ ليكن تأمّل در احاديث رسيده در مورد پاداش بيمارى‌ها، ما را بِدين ره‌نمون مى‌شود كه اين احاديث، در چند دسته جاى مى‌گيرند:

[1]. وقعة صفّين: ص 529. آنچه ما بين كروشه آمده، از تاريخ الطبرى افزوده شده است. براى آگاهى از متن كامل گزارش، ر. ك: بحار الأنوار: ج 22 ص 552.