مى‌نمايد.

در باره اين حديث، چند نكته قابل توجّه است:

1. روايت ابو هريره، مخالف قرآن و عقل است؛ زيرا از منظر قرآن، خدا محيط بر همه چيز است‌[1] و همه جا هست‌[2] و از نظر عقلى نيز موجودى كه از جايى به جاى ديگر منتقل مى‌شود، نمى‌تواند واجب الوجود باشد. بنا بر اين بر فرض كه حديث امام رضا عليه السلام هم نبود، به حكم قرآن و عقل، روايت ابو هريره باطل و مردود بود.

2. حديث امام رضا عليه السلام نشان مى‌دهد كه در جامعه اسلامى عصر ايشان، عدّه‌اى بر اين باور بوده‌اند كه خدا هر شب به آسمان دنيا مى‌آيد و مردم را به خود دعوت مى‌نمايد!

3. جريان منحرف وهّابيت نيز به پيروى از ابن تيميّه معتقد است كه خدا هر شب به آسمان دنيا مى‌آيد. ابن تيميّه ضمن اشاره به روايت ابو هريره، مى‌گويد:

فَمَن أنكَرَ النُّزولَ أو تَأَوَّلَ فَهُوَ مُبتَدِعٌ ضالٌّ.[3]

هر كس فرود آمدن خدا را به آسمان دنيا انكار كند يا توجيه نمايد، بدعت‌گذار و گم‌راه است.

ابن بطوطه در سفرنامه خود مى‌نويسد:

«ابن تيميه در مسجد دمشق كه من حضور داشتم، بر بالاى منبر گفت: «إنّ اللَّه ينزل إلى السماء الدنيا كنزولى هذا؛ خدا به آسمان دنيا فرود مى‌آيد، همانطور كه من از پلّه منبر فرود مى‌آيم‌». سپس از منبر فرود آمد. ابن الزهراء از فقهاى مالكى اعتراض كرد و اظهارات وى را به اطّلاع ملك ناصر رسانيد. وى دستور داد او را زندانى كردند.[4]

[1].\i إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ مُحِيطٌ\E( فصّلت: آيه 54).

[2].\i وَ هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ‌\E( حديد: آيه 4).

[3]. مجموعة الرسائل الكبرى: رساله يازدهم، ص 45.

[4]. رحلة ابن بطوطة: ص 113.