سيطره آل‌بويه بر رى و به قدرت رسيدن وزيران دانشمندى همچون صاحب بن عَبّاد، موجب رواج فرهنگ شيعى در اين شهر شد. كتابخانه مشهور صاحب، در اين شهر آكنده از كتابهاى كلامى، حديثى و ادبى بود. شيخ صدوق، كتاب عيون الاخبار را براى صاحب بن عباد نوشت و به كتابخانه او هديه كرد.

خاندان شيخ صدوق تا سالها بعد، از عالمان اين ديار بوده‌اند. وجود افرادى چون محمد بن عبدالرحمن بن قِبِه رازى، شيخ جعفر دُورْيَسْتى‌[1] (طَرشتى)، محمد بن حَسّان رازى، عبدالله بن احمد رازى و بسيارى ديگر با اين عنوان، نشان مى‌دهد كه عالمان شيعى در نسلهاى متفاوت در اين شهر مى‌زيسته‌اند.

در كتاب فهرست مُنتَجب‌الدين، از نوادگان شيخ صدوق، بسيارى از دانشمندان و مؤلفان اين شهر نام برده شده است. نام دهها دانشمند شيعى اين حوزه را، با مراجعه به كتاب مفاخر رى نيز مى‌توان يافت.[2]

هجوم سلطان محمود غزنوى در سال 420 هجرى، اگر چه موجب سقوط آل‌بويه در اين شهر و خراب شدن مدارس و كتابخانه‌هاى شيعى گشت، ولى حوزه آموزشى و معرفتى شيعه در اين شهر، همچنان پا برجا ماند و سالهاى زيادى به ترويج مكتب اهل بيت عليهم السلام پرداخت.

حوزه مصر

ارتباط مصريان با اهل بيت عليهم السلام پيشينه‌اى كهن دارد. درخواست مردم مصر براى حكمرانى محمد بن ابى‌بكر، فرزندخوانده امام على عليه السلام، بيانگر دورى گزيدن آنان از امويان و اشتياق ايشان به نزديكى به خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله است. اسماعيل، فرزند امام كاظم عليه السلام، نيز به مصر مهاجرت كرد و فرزندانش در آنجا ساكن شدند.

راويان ديگرى نيز در مصر مى‌زيسته و يا در آنجا حديث خوانده و گفته‌اند كه‌

[1]. دُورْيَست مِن قُرَى الرَّى( معجم البلدان، ج 2، ص 484).

[2]. ر. ك: مجموعه آثار كنگره بزرگداشت حضرت عبدالعظيم عليه السلام، ج 17؛ حسن صادقى، مفاخر رى، ص 286- 278.( نامهاى محدثان اين ديار فهرست شده است).