احكام امر به معروف و نهى از منكر

امر به معروف و نهى از منكر- يعنى احساس وظيفه و نظارت همگانى در جهت اصلاح آحاد جامعه و دولتمردان و دستور به نيكى و بازدارندگى از پليدى و زشتى- از فرائض بزرگ اسلامى است كه به وسيله آن، ديگر فرائض بر پا مى‌شود و نشانه ولايت مؤمنان نسبت به يكديگر و راه نيل به مقام بهترين امّت و ملّت بشرى است. امام باقر عليه السلام مى‌فرمايد: «اين فريضه راه انبياء و روش صالحان و تكليف بزرگى است كه به واسطه آن، ديگر فرائض اجرا مى‌گردد، راه‌ها امن مى‌شود، كسب و تجارت حلال مى‌گردد و رونق مى‌يابد، حقوق مردم تأمين مى‌شود، زمين‌ها آباد مى‌گردد، دشمنان به عدل و انصاف وادار مى‌شوند و كارها به صلاح مى‌آيد.»[1] «مسأله 2211» «معروف» يعنى چيزى كه به حكم شرع يا عقل انجام آن واجب يا مستحب است و «منكر» يعنى چيزى كه به حكم شرع يا عقل انجام آن قبيح و حرام يا مكروه است و از اين نظر فرقى ميان امور فردى و اجتماعى نيست. بنابر اين امر به معروف و نهى از منكر يك وظيفه عمومى است و حكومت‌ها و افراد مردم، همه در برابر يكديگر مسئوليت دارند و بايد به اين وظيفه عمل نمايند.

«مسأله 2212» امر به معروف و نهى از منكر با شرايطى كه ذكر خواهد شد، واجب و ترك آن معصيت است و در مورد مستحبّات و مكروهات، امر و نهى مستحبّ است.

«مسأله 2213» امر به معروف و نهى از منكر، واجب كفايى است و در صورتى كه بعضى از مكلّفين به طور صحيح آن را انجام دهند، از ديگران ساقط مى‌شود و اگر اقامه‌

[1]- تهذيب الأحكام، باب« الأمر بالمعروف و النهى عن المنكر»، ح 21، ج 6، ص 180.