كند و اگر بعد به خاطر آورد كه آن را بجا نياورده، در صورتى كه مشغول ركن بعد نشده باشد، بايد آن را بجا آورد و اگر مشغول ركن بعد شده باشد، نماز او صحيح است؛ بنابر اين اگر مثلًا در قنوت به خاطر آورد كه حمد را نخوانده، بايد بخواند و اگر در ركوع به خاطر آورد، وظيفه‌اى ندارد و نماز او صحيح است.

«مسأله 1199» اگر شك كند كه سلام نماز را گفته يا نه يا شك كند آن را درست گفته يا نه، چنانچه مشغول تعقيب نماز يا مشغول نماز ديگر شده باشد يا به كارى مشغول شود كه عرفاً بگويند از نماز خارج شده و به كار ديگرى مشغول شده، نبايد به شك خود اعتنا كند و اگر پيش از آنها شك كند، بايد سلام را بگويد.

2- شك بعد از سلام‌

«مسأله 1200» اگر بعد از سلام واجب نماز شك كند كه نماز او صحيح بوده يا نه، مثلًا شك كند ركوع كرده يا نه يا بعد از سلام نماز چهار ركعتى، شك كند كه چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت، نبايد به شك خود اعتنا كند؛ ولى اگر هر دو طرف شك او باطل باشد، مثلًا بعد از سلام نماز چهار ركعتى شك كند كه سه ركعت خوانده يا پنج ركعت، نماز او باطل است.

3- شك بعد از وقت‌

«مسأله 1201» اگر بعد از گذشتن وقت نماز شك كند كه نماز خوانده يا نه يا گمان كند كه نماز نخوانده، خواندن آن لازم نيست؛ ولى اگر پيش از گذشتن وقت شك كند كه نماز خوانده يا نه يا گمان كند كه نخوانده، بايد آن نماز را بخواند؛ بلكه اگر گمان كند كه خوانده نيز، بايد آن را بجا آورد.

«مسأله 1202» اگر بعد از گذشتن وقت شك كند كه نماز را درست خوانده يا نه، نبايد به شك خود اعتنا كند.

«مسأله 1203» اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار ركعت نماز