معنا و بيان كه سؤال مخالفان را پاسخ مى‌دهد يا روشن مى‌كند و ادعاى باطل آنان را باطل مى‌سازد.[1]

سابقه تفسير

از ديرباز مفسران قرآن هر كدام به استعداد خود جلوه‌اى از آن همه زيباييها و اسرار قرآن را منعكس كرده‌اند. ولى اين‌ها همه در عين حال كه تفسير قرآنند، تمام تفسير قرآن نيستند، بلكه هر يك پرده‌اى از چهره‌اى از قرآن بر مى‌داشته‌اند نه از همه چهره‌ها؛ زيرا قرآن، كلام حق است و تراوشى از علم بى‌انتهاى او؛ و نمى‌توان اقيانوس بيكران را در كوزه‌اى جاى داد!

قرآن كتاب اسرارآميزى است كه هنوز فكر بشر، به همه اسرار و گنجينه نهفته آن دست نيافته است. و هر چه بشر درباره معارف عقلى و قوانين اجتماعى و اخلاقى و ديگر تعاليم آن غور و بررسى مى‌كند، هر روز مطالب و مفاهيم تازه‌ترى از آن استخراج مى‌نمايد كه متخصصان و مفسران پيشين از آن غفلت داشته و به آن نرسيده‌اند.

پيام آورنده وحى، پيامبر اكرم (ص) از شگفتيهاى اين كتاب اين‌گونه ياد مى‌كند:

«له ظَهْرٌ و بَطْنٌ، فظاهرُهُ حُكْمٌ و باطِنُه عِلْمٌ، ظاهره أنيقٌ و باطِنُه عميقٌ، له تُخوُمٌ و على تُخومِهِ تُخومٌ‌] لَه نُجومٌ و على نُجومِهِ نُجومٌ [لا

[1]. الشيخلى، بلاغة القرآن الكريم، ج 7، ص 137.