پاسخ: بدل بودن تيمّم از غسل‌هاى مستحبّى، آن هم در جايى كه عذر شرعى از غسل كردن وجود ندارد، معلوم نيست؛ بلكه عدم آن معلوم است و همچنين است بدل بودن تيمّم از وضو در صورت نبودن عذر شرعى از وضو، مگر در چند مورد كه اين مورد از آنها نيست.

چيزهايى كه تيمّم بر آنها صحيح است‌

[489] سؤال 362: آيا تيمّم بر موزائيك و سنگفرش صحيح است؟

پاسخ: تيمّم بر موزائيك صحيح نيست و بر سنگ اشكال ندارد.

[490] سؤال 363: آيا مى‌توان بر روى زمين مرطوب يا خاك مرطوبى كه هنوز به گِل تبديل نشده است، تيمّم كرد؟ اگر زمين خشك يا خاك خشك در اختيار ما باشد، تيمّم بر خاك مرطوب چه حكمى دارد؟

پاسخ: تيمّم بر خاك و يا زمين مرطوب اشكالى ندارد، اگر چه احتياط، تقديم زمين خشك بر آن است.

[491] سؤال 364: آيا تيمّم بر گِل صحيح است؟ در صورت صحّت، هنگام زدن دو دست بر روى گِل، مقدارى از آن به دست‌ها مى‌چسبد كه اگر آن را به صورت بكشد، صورت نيز گِلى مى‌شود. لطفاً كمى در مورد تيمّم با گِل كه كمتر در رساله‌هاى عمليه به آن اشاره شده است، توضيح دهيد.

پاسخ: اگر زمينِ خشك، مثل خاك و امثال آن و همچنين گرد و غبار وجود نداشته باشد و گِل را نيز نتوان خشك نمود، تيمّم بر گِل جايز است، وگرنه نمى‌توان بر گِل تيمّم كرد و كيفيت آن اين طور است كه دست‌هايش را به گل بزند، بعد گل را برطرف نموده، بر پيشانى مسح كند و سپس دست‌ها را مسح نمايد و اما برطرف كردن گِل با شستن با آب، جايز نيست.

[492] سؤال 365: آيا تيمّم كردن بر گِلى كه مقدارى سفت شده، به طورى كه اگر دست بر آن‌