نشده است.[268] گاه در حضور ايشان، اصحاب، شعر مى‌خواندند و از خاطرات جاهليت، چيزى را نقل مى‌كردند و مى‌خنديدند. پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نيز تبسّم مى‌كردند.[269]

در توصيف امام صادق عليه السلام نيز گفته شده كه ايشان زياد شوخى و تبسّم مى‌كردند.[270] امام كاظم عليه السلام نقل مى‌كند: «در ميان پيامبران، يحيى عليه السلام اهل گريه بود و نمى‌خنديد؛ ولى عيسى عليه السلام هم مى‌خنديد و هم گريه مى‌كرد» و سپس داورى مى‌كند كه روش عيسى عليه السلام برتر از روش يحيى عليه السلام است.[271] از ديدگاه اسلام، بهترين مسلمانان كسانى هستند كه در آشكار، از گستره رحمت الهى خوش‌حال اند و مى‌خندند و البته در نهان، از ترس عذاب خدا مى‌گريند.[272]

3- 3- 1- 5. ابراز شادمانى‌

يكى از آداب اجتماعى‌اى كه در روايات، فراوان مورد تأكيد قرار گرفته، گشاده‌رويى، لبخند و ابراز شادمانى در برخورد با ديگران است.[273]

[268]. عبد اللَّه بن الحرث بن جزء: ما رأيت أحدا كان أكثر تبسما من رسول اللَّه صلى الله عليه و آله( مسند ابن حنبل: ج 4 ص 190، سنن الترمذى: ج 5 ص 601 ح 3641).

ابو امامة: كان- رسول اللَّه صلى الله عليه و آله- من أضحك الناس وأطيبهم نفساً( كنز العمّال: ح 18399).

[269]. سماك بن حرب قال: قلت لجابر بن سمرة: أ كنت تجالس رسول اللَّه صلى الله عليه و آله؟ قال: نعم فكان طويل الصمت وكان اصحابه يتناشدون الاشعار و يذكرون اشياء من أمر الجاهلية فيضحكون و يتبسم رسول اللَّه صلى الله عليه و آله إذا ضحكوا( الطبقات الكبرى: ج 1 ص 372).

[270]. مالك: لقد كنت أرى جعفر بن محمد صلى الله عليه و آله وكان كثير الدعابة والتبسم( بحار الانوار: ج 17 ص 33 ح 14).

[271]. ر. ك: ميزان الحكمة: ج 6 ص 412 ح 11163.

[272]. رسول اللَّه صلى الله عليه و آله: خِيارُ امّتى، فيما أنْبَأَنى المَلأُ الأعلى: قَوْمٌ يَضْحَكُونَ جَهْراً فى سَعَةِ رحمةِ ربِّهِمْ، و يَبْكُونَ سِرّاً مِن خَوفِ عَذابِ رَبِّهم( المستدرك على الصحيحين: ج 3 ص 19 ح 4294). براى آشنايى بيشتر با شوخ‌طبعى از ديدگاه اسلام و روان‌شناسى، ر. ك: جوان، شادى و رضايت از زندگى.

[273]. ر. ك: ص 133( ابراز خوش‌حالى).