فصل سوم: مسئوليت عالمان‌

839. امام على عليه السلام: هان! سوگند به آن كسى كه دانه را شكافت و خلايق را آفريد، اگر حضور مردم نبود و اين كه با وجود يار و ياور، حجّت، تمام است و اگر خدا از عالِمان پيمان نگرفته بود كه در برابر شكم‌بارگىِ ستمگر و گرسنگىِ ستم‌ديده آرام نگيرند، بى گمان، افسار آن [اشتر خلافت‌] را بر گردنش مى‌انداختم [و رهايش مى‌ساختم‌] و در پايان، آن را با همان جامى آب مى‌دادم كه در آغاز، آب دادم و هر آينه مى‌ديديد كه اين دنياى شما در نظر من از باد معده (/ آب بينىِ) بزى هم پست‌تر است.

840. امام على عليه السلام‌- در شرح ويژگى‌هاى پرهيزگاران، صفات نابه‌كاران، توجّه دادن به منزلت اهل بيت پاك و گمان نادرست برخى‌مردم-: بندگان خدا! همانا يكى از محبوب‌ترين بندگان خدا نزد او، بنده‌اى است كه خداوند، او را در برابر نفْسش يارى رسانده است و از اين رو، اندوه را جامه زيرين خود و ترس [از خدا و معاد] را بالاپوش خويش ساخته است. چراغ هدايت در دلش فروزان است وبراى روز مرگ خود، توشه‌اى فراهم ساخته است .... او يكى‌از كان‌هاى دين خدا و كوه‌هاى زمين اوست. خود را وادار به عدالت كرده و آغاز عدالتِ او، دور ساختن هواى نفْس خويش است. حق مى‌گويد و بِدان عمل مى‌كند. هيچ كار نيكى نمى‌يابد، مگر اين كه قصدِ آن مى‌كند و در هر چيزى سودى بيابد، آهنگِ آن مى‌نمايد. عنان خويش را به كتاب خدا سپرده و آن، جلودار و پيشواى اوست.

هر كجا بار اندازد، او نيز بار مى‌اندازد و هر جا منزل كند، او نيز منزل مى‌كند.

ديگرى، بنده‌اى است كه خود را دانشمند مى‌نامد، در حالى كه چنين نيست؛