بود كه گويا او انسان ناكامل و عادى است كه به خطا و صواب مى رود ، دشنام مى دهد و لعن مى فرستد و سپس براى لعن شدگان آمرزش مى طلبد .[2]

اين دو دستگى ميان صحابه ، از عواملى است كه به اختلاف مسلمانان در احكام شرعى ـ بعد از پيامبر (صلى الله عليه وآله) ـ انجاميد . دلايل فراوان ديگرى نيز هست كه اين تقسيم در بر دارنده آن مى باشد و در بحث هاى آينده خواهد آمد .

داعيانِ اجتهاد ، بر مشروعيتِ اين اختلاف به اين سخن پيامبر (صلى الله عليه وآله)استدلال كردند كه فرمود : «اختلاف أُمّتي رحمة»[3] (اختلاف امّتم مايه رحمت است) ولى آيا به راستى معناى اين سخن ، همان است كه اهل سنت از آن برداشت مى كنند یا اینکه معنای ئیگری دارد؟

اگر اين تفسير از حديث درست باشد ، سخنان ديگر آن حضرت را چگونه تبيين كنيم كه مى فرمايد :

[2] . بنگريد به ، صحيح مسلم 4 : 2008/90 ; مسند احمد 2 : 316 ـ 317 و449 (و جلد 3 ، ص400) .

[3] . شرح نَووى بر صحيح مسلم 11 : 91 ; الجامع الصغير 1 : 48 -

مناوى در «فيض القدير 1 : 209) مى نويسد : بر سند صحيحى براى اين حديث دست نيافتم . متقى هندى در «كنز العمّال 10 : 136 ، حديث 28686» آن را مى آورد ، سپس مى گويد : نصر مقدسى در الحجّة و بيهقى در رسالة الأشعريّة ـ بى سند ـ آن را ذكر مى كند . حليمى و قاضى حسين و امام الحرمين و ديگران آن را آورده اند . شايد در بعضى از كتاب هاى حُفّاظ كه به دست ما نرسيده (سندِ آن) آمده باشد .

اِسناد اين حديث ـ نزد اهل بيت (عليهم السلام) ـ صحيح است و امام صادق (عليه السلام) آن را تفسير مى كند به اينكه مقصود ، رفت و آمد در شهرها پس از تفقّه است تا مردم را انذار دهند و احكام را به آنها بياموزند (علل الشرايع 1 : 85 ; معانى الأخبار : 157) .

بنگريد كه چگونه حديثى را كه اسناد آن نزدشان صحيح نيست ، براى رسيدن به مقصودشان به كار مى گيرند !