اسم الکتاب : اختلاف در وضو چرا ؟ المؤلف : الشهرستاني، السيد علي الجزء : 1 صفحة : 109
و آن گاه كه خلافت به حجّاج رسيد بر دست جابر بن عبدالله انصارى و گردن سهل بن سعد ساعدى واَنس بن مالك ـ به قصد خفّت و
خوار ساختن آنها ـ مُهر نهاد و مردم را واداشت كه از آنان دورى گزينند و حديث
نشنوند .[205]
در كتاب المحن(ابن عرب تميمى) آمده است كه :
حجّاج بر دست حسن بصرى و ابن سيرين نيز مُهر زد .[206]
بنابراين ،
جريان فكرى فقهى معارض با وضوى
عثمانى ،
يك جريان گذرا نبود ، بلكه امتداد طبيعى جريان نقل حديث (كه با اجتهاد و رأى
تعارض داشت) به شمار مى آمد .
مقصود از
«اناس» (گروهى از مردم) در احاديثِ وضويى عثمان ، بزرگان صحابه يا ادامه دهندگان انديشه آنها بودند و اينان
با منع از نقل و نگارش حديث مبارزه مى كردند و احكام را توقيفى (از سوى خدا)
مى دانستند كه نبايد زياده و كم شود و بر اين باور بودند كه با وجود نص قرآنى و سنّت نبوى ، مجالى براى اجتهاد و رأى باقى
نمى ماند .
پيداست كه اصحاب
مدونات،از اتباع و انصار وضوی ثنایی مسحی بودند یا دست کم از انصار وضوی ثلاثی
غسلی شمرده نمی شدند.
اين مسئله
ارتباط ميانِ مُدَوِّنان و مكتب تعبّد را در وضو اثبات
مى كند و از سوى ديگر پيوندِ ميان منع كنندگان از تدوين حديث و جريان اجتهاد و رأى را
مى نماياند .