یا 27 ماه ذی الحجّه است. به نظر نگارنده، این نظریات درباره سال و روز مباهله، با دیگر منقولات تاریخی- که تا حدی مورد اطمینان و قسمتی از آنها قطعی است- به دلایل زیر تطبیق نمیکند: 1. در ذیل صلحنامهای که پیامبر به اسقف نجران نوشته است، چنین آمده است: و إن أبیتم فالجزیة؛ اگر از گرایش به آیین توحید سرباز زنید، باید جزیه بپردازید. لفظ «جزیه» در قرآن، در سوره «توبه» وارد شده و ظاهر این است که پیامبر به پیروی از آن، این جمله را در نامه خود وارد کرده است و سوره توبه، کمی قبل از جنگ تبوک فرود آمده است و جنگ تبوک پس از ماه رجب از سال نهم رخ داده است. بنابراین بعید است که رسول گرامی نامهای به مردم نجران بنویسد و آنان پاسخ آن را یک سال و نیم دیگر با اعزام هیئتی بدهند. این واقعه تاریخی حاکی از آن است که این جریان در سال دهم از هجرت انجام گرفته است. 2. سیرهنویسان به اتفاق میگویند: پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم، علی علیه السّلام را برای داوری و آموزش احکام به سرزمین یمن اعزام کرد و علی علیه السّلام مدتی در آنجا برای انجام وظایف اقامت گزید. وقتی آگاه شد که پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم برای ادای مناسک حج رهسپار مکه شده است، او نیز در رأس گروهی عازم مکه شد و به حضور پیامبر رسید و هزار دست پارچهای که از مردم «نجران» به عنوان جزیه دریافت کرده بود، تحویل پیامبر داد. [1] این بخش تاریخی میرساند که جریان مباهله و نگارش صلحنامه، به طور قطع مربوط به سال دهم هجرت نبوده است. زیرا مردم نجران در آن صلحنامه تعهد کرده بودند که در هر سال، دو هزار دست لباس (البته به صورت پارچه و اندوخته) در اختیار رسول گرامی بگذارند و یک هزار از آن را در ماه رجب و بقیه را در ماه صفر بپردازند. [2] بدیهی است اگر صلحنامه در ماه ذی الحجّه نگارش یافته، به ناچار باید گفت که [1]. سیره ابن هشام، ج 2، ص 602- 603 و شیخ مفید، الارشاد، ص 89. [2]. الطبقات الکبری، ج 1، ص 358 و مفید، همان، ص 87.