عموم مسلمانان بوده و اداره آن به دست فرمانروای اسلام است، ولی سرزمینی که بدون هجوم نظامی و اعزام نیرو به دست مسلمانان میافتد، مربوط به شخص پیامبر و امام پس از وی است و اختیار این نوع سرزمینها با او است. میتواند آن را ببخشد؛ میتواند اجاره دهد. یکی از آن موارد این است که از این املاک و اموال، نیازمندیهای مشروع نزدیکان خود را به شکل آبرومندی برطرف سازد. [1] روی این اساس پیامبر «فدک» را به دختر گرامی خود حضرت زهرا علیها السّلام بخشید. منظور از بخشیدن این ملک- چنان که قراین گواهی میدهد- دو چیز بود: 1. زمامداری مسلمانان پس از درگذشت پیامبر اسلام، طبق تصریح مکرر پیامبر، با امیر مؤمنان بود و چنین مقام و منصبی به هزینه سنگینی نیاز داشت. علی علیه السّلام برای حفظ این مقام و منصب، میتوانست از درآمد «فدک» حد اکثر استفاده را بکند. گویا دستگاه خلافت از این پیشبینی مطلع شده بود که در همان روزهای نخست، «فدک» را از دست خاندان پیامبر بیرون آورد. 2. دودمان پیامبر- که فرد کامل آن یگانه دختر وی و نور دیدگانش حضرت حسن و حضرت حسین علیهما السّلام بود- باید پس از فوت پیامبر، به صورت آبرومندی زندگی میکرد. تا حیثیت و شرف پیامبر محفوظ میماند. برای این هدف پیامبر «فدک» را به دختر خود بخشید. محدثان و مفسران شیعه و گروهی از دانشمندان سنی مینویسند: وقتی آیه وَ آتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ وَ الْمِسْکِینَ وَ ابْنَ السَّبِیلِ نازل گردید، [2] پیامبر دختر خود فاطمه را خواست و فدک را به وی واگذار کرد. [3] ناقل این مطلب، ابو سعید خدری یکی از صحابه بزرگ رسول خدا است. [1]. حشر (59) آیههای 6 و 7؛ این مطلب در کتابهای فقهی در بخش «جهاد»، تحت عنوان «فیء» و «أنفال» مورد بحث واقع شده است. [2]. اسراء (17) آیه 26. یعنی حق خویشاوندان و مساکین و درراهماندگان را بپردازد. [3]. مجمع البیان، ج 3، ص 411 و ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج 16، ص 268.