با آن برخورد کرده و آنان را بر سر جای خود نشاند. این فرد بیگناه کیست؟ مفسّران در این باره اختلاف نظر دارند. اغلب میگویند، مقصود عایشه همسر رسول خدا است و گروهی دیگر معتقدند که مقصود «ماریه» مادر ابراهیم است. شأن نزولهایی که در این زمینه نقل میکنند، خالی از اشکال نیست. اینک به بررسی شأن نزولی میپردازیم که آیات «افک» را به همسر رسول خدا «عایشه» مربوط میداند و نقاط صحیح و غیر صحیح آن را توضیح میدهیم.
شأن نزول نخست
محدثان و مفسران اهل سنت، شأن نزول آیات «افک» را مربوط به عایشه میدانند و در این مورد داستان مفصلی را نقل میکنند که قسمتی از آن با عصمت پیامبر تطبیق نمیکند. از این رو، نمیتوان این شأن نزول را به طور دربست قبول کرد. در اینجا به آن قسمت از شأن نزول که با مقام نبوت سازگار است اشاره کرده و سپس به نقل و ترجمه آیات «افک» میپردازیم. آنگاه در پایان بحث، قسمتی دیگر از شأن نزول که با عصمت پیامبر مخالفت دارد، بررسی میکنیم. سند داستان «افک» به خود عایشه منتهی میشود. وی میگوید: پیامبر هنگام مسافرت، یکی از همسران خود را به حکم قرعه همراه خود میبرد. در جنگ «بنی مصطلق» قرعه فال به نام من افتاد و من در این سفر، افتخار ملازمت او را داشتم. سرکوبی دشمن به پایان رسید و سپاه اسلام در حال بازگشت به مدینه بود شب هنگام در نزدیکی مدینه، به استراحت پرداختند؛ ناگهان، ندای «الرّحیل» سراسر سپاه اسلام را فراگرفت و من از کجاوه خود درآمدم و برای قضای حاجت، به نقطه دور رفتم. وقتی به نزد کجاوه خود بازگشتم، متوجه شدم گردنبندی که از مهرههای «یمنی» داشتم بازشده و به زمین افتاده است. من بار دیگر به دنبال آن رفتم و مقداری معطل شدم. پس از آنکه گردن بند را یافتم، به جایگاه خود بازگشتم. امّا سپاه اسلام حرکت