مؤیّد این گفتار، همان آیه سوره «دخان» است که میفرماید: ما کتاب را در شب مبارک نازل کردیم. این آیه به صراحت میرساند (به استناد ضمیری که به کتاب برمیگردد) که تمامی آن در لیله مبارکه- که در شهر رمضان است- نازل گردید و باید این نزول غیر آن نزولی باشد که در روز بعثت تحقق یافته، زیرا در روز بعثت آیاتی بیش نازل نگردیده است. خلاصه سخن اینکه: آیاتی که دلالت میکنند قرآن در ماه رمضان در لیله مبارکه «قدر» نازل شد، نمیتواند دلیل بر این باشد که روز بعثت که در آن روز نیز آیاتی چند نازل گردیده در همان ماه بوده است، زیرا آیات فوق دلالت دارد که تمام کتاب (قرآن) در آن ماه نازل گردیده است؛ در صورتی که در روز بعثت فقط آیاتی چند نازل شده است و احتمال دارد که مقصود از نزول جمعی قرآن همان نزول مجموع قرآن، در همان ماه از لوح محفوظ به بیت معمور باشد. دانشمندان شیعه و سنی روایاتی در این مورد نقل کردهاند و بالاخص استاد دانشگاه «الازهر» محمد عبد العظیم زرقانی، روایات را به طور مبسوط در کتاب خود وارد کرده است. [1] پاسخ دوم
متینترین پاسخی که تا به حال از طرف دانشمندان ابراز شده، همان جواب دوم است. استاد آقای طباطبائی در کتاب نفیس خود [2] در توضیح آن فراوان کوشیده که خلاصه آن به قرار زیر است: اینکه قرآن میفرماید: ما آن را در ماه رمضان نازل کردیم، منظور حقیقت و واقع قرآن است که بر قلب پیامبر نازل گردید، زیرا قرآن علاوه بر وجود تدریجی، واقعیتی دارد که خدای بزرگ پیامبر خود را از آن در یک شب معین از شبهای ماه رمضان آگاه ساخت.
[1]. مناهل العرفان فی علوم القرآن، ج 1، ص 37. [2]. المیزان، ج 2، ص 14- 16.