کرده و علومی را که در این دوران آموخته است، در منبعی به دست نمی آوریم؛ زیرا خود نعیمی به این جزئیات نپرداخته و معاصرانش به دلیل وضعیت خاص سیاسی و اجتماعی وی، به روی دادهای پس از شهرتش و مبارزاتش اهمیت داده اند. البته برخی به حضور او در «نجف اشرف» به مدت 27 سال اشاره کرده اند. اما سندی بر این مدعا به چشم نمی خورد.

بنا به شهادت آثاری که نعیمی از خود برجای نهاده و اظهار نظری که کارشناسان این فن ارایه می دهند، او علاوه بر یادگیری علوم مرسوم زمان خود، عهد عتیق و جدید، تعالیم ادیان باستان «هند» و «چین»، علوم غریبه مانند جفر و رمل، آثار «باطنیان» و «اسماعیلیان»، حکمت و فلسفه ی باستان «روم» و «یونان» و «ایران» و فلسفه ی اسلامی را مطالعه کرده و از کلیات مباحث اصلی آنها آگاهی داشت.

برای شناخت بهتر نعیمی و افکارش، باید عصر او مورد مطالعه قرار گیرد و به اوضاع سیاسی و اجتماعی آن دوران توجه شود.

دورانی که میراثش ویرانه های حمله ی وحشیانه ی مغولان، خانواده های متلاشی شده ی ایرانیان، سکوت و عزلت دانشمندان و مرگ مردان و پهلوانان بود. بر این ویرانه ها «تیموریان» کاخ ظلم و ستم افراشته بودند و مردم سرزمین های پهناوری از خاورمیانه را زیر سم اسبهای شان لگدکوب می کردند.

نعیمی در چنین دورانی (788ه-.ق.) تعالیم خود را آشکار ساخت. او با بهره گیری از آموزه های مذهبی و شیوه های صوفیانه که در آن دوران مقبولیت تام داشت، مبارزه علیه استبداد «تیموری» را در سرلوحه ی اهدافش قرار داد.

وی برای این منظور، از اسرار و رموز معانی و مفاهیم حروف که در میان همه ی ملت ها و مذهب ها سابقه و زمینه ی اعتقادی داشت، بهره جست و تمام امور و احکام دینی را به بیست و هشت حرف عربی و سی و دو حرف فارسی ارجاع داد.

ذاتی که عبارت است از سی و دو حرف

عین دو جهان است، چه مظروف و چه ظرف

یعنی که حقیقت حروف از ذات است

ای منشی علم نحو و ای واضع صرف

کار فضل الله نعیمی بالا گرفت و پیروان زیادی در میان مردم به دست آورد. تا جایی که از «امیر تیمور گورکانی» (736-807ه-.ق.) دعوت کرد تا آیین او را بپذیرد و با مردم به شیوه ی عدالت رفتار کند.

دستگاه حکومت «تیموری» برای از بین بردن او و افکارش، دست به کار شد و مخالفت ها را برعلیه نعیمی بسیج کرد. دیری نپایید که علما نیز براساس آنچه درباره ی وی شنیده بودند، به تکفیرش رای دادند. «میرانشاه» متوفای 810ه-.ق. پسر «امیر تیمور»، مامور دستگیری و قتل نعیمی شد.

عاقبت فضل الله در «شروان» به دست نیروهای «میران شاه» دستگیر و به تیغ شرارت شاهزاده ی مستبد، سر بریده شد. جسدش به دستور «امیرتیمور» در شهر «شروان» و «گنجه» به ریسمان کشیده شد و سرانجام به آتش کینه سوخت.

پس از آن جانشینان و پیروانش به وضع بسیار فجیعی قتل عام شدند. از این رو بازماندگانش، به خلوت و خفا روی آوردند.

افکارش در «آسیای صغیر» و سرزمین های دور از زادگاهش، به طور مخفیانه و زیرزمینی گسترش یافت. به همین دلیل انحرافات و تغییرات بنیادی در آنها به وجود آمد و جدایی های فراوانی به شکل فرقه ها و مذاهب جدید روی داد. از مهم ترین فرقه های برخاسته از جانشینان حروفی، «نقطویان» و «بکتاشیان» است.