«سید حسن (حسین) بن مرتضی حسینی استرآبادی»

قرن 12ه-.ق.

باوجود اینکه «سید حسن استرآبادی» یک اثر تاریخی ارزشمند برجای نهاده، اما شرح زندگانی خودش در ابهام و تاریکی مانده است. در فهرست برخی نسخه های خطی، نام وی را سید حسین ثبت کرده اند. اما اکثر منابع نام او را سید حسن نوشته اند.

براساس چند نسخه ی خطی که در «کتابخانه ی آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره)» و کتابخانه‌های دیگر، از یک اثر تاریخی وی با عنوان «تاریخ سلطانی» نام برده شده است، گفته می‌شود که متعلق به «سید حسن بن مرتضی حسینی استرآبادی» است.

حتی دکتر «احسان اشراقی» که کتاب «تاریخ سلطانی» وی را منتشر ساخته است، در صفحه عنوان و نیز در شناسنامه کتاب، نام نویسنده را به دو گونه: سید حسین و در روی جلد و پیشگفتار نامش را سید حسن نوشته است.

اما هیچ اطلاعات دیگری از زمان حیات، تحصیلات، آثار و افکار نویسنده یاد شده ارایه نداده است.

بدیهی است برای کشف حقایق بیشتر درباره ی مولف و کتاب وی، باید از نسخه‌های احتمالی دیگر پرس و جو کرد و سپس آنها را با هم مقابله نمود. ممکن است از محتوای آنها مطالبی به دست آید.

از توصیفی که درباره ی نسخه‌های موجود کرده‌اند، می‌توان احتمال داد که نویسنده از علمای قرن 12ه-.ق. است؛ زیرا روی دادهای تاریخ صفوی را تا سال 1051ه-.ق. و نیز تا زمان «شاه سلطان حسین صفوی» 1115ه-.ق. نگاشته است.

آثار:

تاریخ سلطانی (از شیخ صفی تا شاه صفی)

این اثر بر خلاف نامش، مطلقاً در تاریخ سلاطین نیست. بلکه بخش عمده ی آن در سیره و تاریخ ائمه اطهار علیهم السلام نوشته شده است.

مولف اثر خود را در 3 بخش تنظیم کرده است. بخش نخست درباره ی انبیا صلوات الله و سلامه علیهم و علی نبینا و آله الاطهار است. بخش دوم درباره ی پادشاهان اسلام و بخش سوم در بیان تاریخ «صفویه» است.

نسخه های خطی:

3 نسخه ی خطی در «کتابخانه ی آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره)» به شماره 2413 در 258 برگ، کتابت سال 1222ه-.ق.، شماره 3180 در 248 برگ، کتابت سال