ماه‌ [1] دوازدهم بايد زكات آن را بدهد ولى اول سال بعد را بايد بعد از تمام شدن ماه دوازدهم حساب كند.

مسأله 1865- اگر مالك گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در بين سال بالغ شود، احتياط واجب‌ [2] آن است كه زكات را بدهد مثلًا اگر بچه‌اى در اول محرم مالك چهل گوسفند شود و بعد از گذشتن دو ماه بالغ گردد، يازده ماه كه از اول محرم بگذرد، اگر شرايط ديگر را هم دارا باشد احتياطاً بايد زكات آن را بدهد.

مسأله 1866- زكات گندم و جو وقتى واجب مى‌شود كه به آنها گندم و جو گفته شود، و زكات كشمش بنابر احتياط وقتى واجب مى‌شود كه غوره است، و موقعى هم كه رنگ خرما زرد يا سرخ شد [3] بنابر احتياط زكات آن واجب مى‌شود. ولى وقت دادن زكات در گندم و جو موقع خرمن و جدا كردن كاه آنها و در خرما و كشمش موقعى است كه خشك شده باشند.

مسأله 1867- اگر موقع واجب شدن زكات گندم و جو و كشمش و خرما كه در مسأله پيش گفته شد، صاحب آنها بالغ باشد، بايد زكات آنها را بدهد.

مسأله 1868- اگر صاحب گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در تمام سال ديوانه باشد، زكات بر او واجب نيست. ولى اگر در مقدارى از سال ديوانه باشد و در آخر

[1] به رسيدن اول ماه، زكات مال صاحب زكات مى‌شود و صاحب مال نمى‌تواند به‌طورى تصرف كند كه مال از بين برود و اگر تصرف كرد ضامن است، لكن اگر بعضى شرطها كه در زكات معتبر است در ماه دوازدهم بى‌اختيار مالك از بين برود مثل آن كه از نصاب كمتر شود زكات واجب نمى‌شود؛ يعنى وجوب متزلزل است تا آخر سال.

[2] واجب نيست.

[3] وقتى در خرما واجب مى‌شود كه «تمر» به آن گفته شود و آن وقتى است كه مقدارى‌خشك شده باشد.