به ازدياد گذارد و عشقش افزونتر شود و احتياجش به دنيا بيشتر گردد و فقر و نيازمندى نصب عين او گردد. به عكس اهل آخرت، كه توجه آنها از دنيا سلب شود، و هر چه توجه به عالم آخرت بيشتر كنند، ميل آنها و توجه قلبى آنها به اين عالم كمتر گردد، تا از تمام دنيا بى‌نياز شوند و غنى در قلب آنها ظاهر گردد و عالم دنيا و زخارف آن را ناچيز شمارند چنانچه اهل اللّه از هر دو عالم مستغنى هستند و از هر دو نشئه وارسته‌اند، و احتياج آنها فقط به غنى على الاطلاق است و جلوه غنى بالذّات صورت قلب آنها شده است. هنيئا لهم. [1] پس مضمون حديث شريف اشاره تواند بود به اينكه شرح داده شد كه مى‌فرمايد: «كسى كه صبح و شام كند و دنيا بزرگترين همّ او باشد، قرار دهد خداوند فقر را بين دو چشمش. و كسى كه صبح و شام كند و آخرت بزرگترين همّ او باشد، قرار دهد خداوند غنى را در قلب او.» معلوم است كسى كه توجه قلبش به آخرت باشد، امور دنيا و كارهاى صعب او در نظرش حقير و سهل شود، و اين دنيا را متصرم و متغير و عبورگاه خود و متجر و دار التربيه خود داند و به هيچيك از سختى و خوشى آن اعتنا نكند، و احتياجات او كم گردد و افتقارش به امور دنيا و به مردم آن كم شود، بلكه به جايى رسد كه بى‌احتياج شود، پس امورش جمع شود و تنظيم در كارش پيدا شود و غناى ذاتى و قلبى پيدا كند. پس، هر چه به اين عالم به نظر عظمت و محبت نگاه كنى و قلبت علاقه‌مند به آن شود به حسب مراتب محبت، احتياجات زياد شود و فقر در باطن و ظاهر تو نمايان شود، و امورت متشتت و درهم شود و قلبت متزلزل و غمناك و خائف شود، و امورت بر وفق دلخواه انجام نگيرد، و آرزو و حرصت روز افزون گردد و غم و حسرت بر تو چيره شود و يأس و حيرت در دلت جايگزين گردد. چنانچه در حديث شريف به بعضى از اين معانى اشاره فرموده.

روى في الكافى بإسناده عن حفص بن قرط، عن أبي عبد اللّه، عليه السّلام، قال: من كثر اشتباكه بالدّنيا، كان أشدّ لحسرته عند فراقها. [2] و عن ابن أبي يعفور قال: سمعت أبا عبد اللّه، عليه السّلام، يقول: من تعلّق قلبه بالدّنيا، تعلّق قلبه بثلاث خصال: همّ لا يفنى، و أمل لا يدرك، و رجاء لا ينال. [1] يعنى «كسى كه تعلق داشته باشد دلش به دنيا، تعلق پيدا كند قلبش به سه چيز: اندوهى بى‌زوال، و آرزويى كه به او رسيده نشود، و اميدى كه به او نائل‌

[1]" بر آنان گوارا باد"

[2] در كافى با سند خود از حفص بن قرط از امام صادق (ع) روايت كند كه فرمود" هر كس بيشتر به دنيا در آويزد به هنگام جدايى از آن افسوس او بيشتر خواهد بود." اصول كافى ج 2 ص 320" كتاب ايمان و كفر"" باب حب الدنيا ..." حديث 16.

______________________________

[1] اصول كافى، ج 2، ص 320،" كتاب ايمان و كفر"،" باب حب الدنيا"، حديث 17.