یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 88

یک وقت هست خود محیط محیط آزادی است برای عرضه داشتن هرگونه ایدئولوژی. آنطور که میگویند الآن انگلستان اینطور است. در هاید پارک هر کسی هر عقیدهای را میتواند اظهار کند و تبلیغ کند. اعمال زور در این محیطها منحصر است به ایجاد خفقان. یک وقت بر خود آن محیط یک قدرت اهریمنی حکمفرماست که مانع آزادی و عرض عقیده است.

اینجاست که جهاد تهاجمی برای کوبیدن قدرت اهریمنی و بسط آزادی و ایجاد محیط آزاد تجویز میشود. شاید منظور آیه کریمه «وَ قاتِلوهُمْ حَتی لا تَکونَ فِتْنَةٌ وَ یکونَ الدّینُ کلُّهُ للَّهِ» همین باشد که موجبات فتنه وقوههای اهریمنی را از بین ببرید و محیط را آزادکنید.

مسلمین در صدر اول نشان دادند که قدرت اهریمنی را از بین میبردند ولی مردم را به اختیار اسلام مجبور نمیکردند، مردم آزاد بودند که دین خود را داشته باشند و تحت آن شرایط که آزادیها و محدودیتها داشت از قبیل عدم لزوم جهاد، زکات و خمس، جواز خرید و فروش شراب و خوک و انجام ازدواج بر طبق سنن خود [زندگی کنند]، و یا اسلام اختیار کنند و جزیه ندهند و مانند مسلمانان اولیه بدون تفاوت بوده باشند. هیچ قوم فاتحی مانند مسلمین جوانمردانه و عادلانه با اقوام مغلوب رفتار نکرد.

و. اسلام برای اهل کتاب آزادی عقیده قائل است به معنی اینکه خود آن عقاید را جرم نمیداند، اما شرک را و مادیگری را جرم و قابل تعقیب و حتی اعدام میداند. از این جهت فرق است میان لامذهبی صرف یا عقیده مادیگری و میان عقیده خاص مذهبی مثل یهودیت و مسیحیت و حتی مجوسیت. رجوع شود به تفسیر (المیزان)، جلد 2، صفحه 65- 70

آزادی - استبداد دینی

رجوع شود به کتاب (تنبیه الامة) مرحوم نائینی