یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 297

یادداشت انسان کامل از نظر اسلام

1 .... لَقَدْ کانَ لَکمْ فی رَسولِ اللَّهِ اسْوَةٌ حَسَنَةٌ ... وَ إذِ ابْتَلی ابْراهیمَ رَبُّهُ بِکلِماتٍ فَأتَمَّهُنَّ قالَ إنّی جاعِلُک لِلنّاسِ إماماً..

2. بحث درباره انسان کامل از دیدگاه اسلام موقوف به این است که اولًا معنی کمال را با اینکه گمان نمیرود نیاز به توضیح داشته باشد توضیح دهیم، بعد درباره انسان گفتگو کنیم که آیا انسان کمالی بیش از آنچه در حیوانات هست و بیش از آنچه در مرحله جسم و تن او هست چیز دیگری هم میتواند داشته باشد یا نه، و ثالثاً انسان کامل اسلام چگونه انسانی است و چه چهره و سیمایی دارد و با چه خطوط کلی میتوان چهره انسان کامل را فرض کرد. فایده این کار این است که به این وسیله میتوانیم خود را بسنجیم و جهت حرکت و کمال خود را از نظر اسلام دریابیم.

شناخت انسان کامل اسلام دو راه دارد: یکی از راه معرفی او در قرآن و دیگر از راه شناخت انسان یا انسانهای کاملی که در اسلام پرورش یافتهاند و الگو و نمونه و سرمشق و امام میتوانند باشند.

3. انسان کامل را تنها در نهایت راه کمال نباید دید، در راه نیز باید [دید] که چگونه راه را طی میکند و چگونه مشکلات را حل میکند؟

داستان حمامه مطوّقه تمثیلی است برای انسان کامل در حل مشکلات طریق.

4. رجوع شود به مجله نگین شماره ... صفحه ... مقاله اسلامی، آنچه به عنوان صفات انسان کامل از نظر (مثنوی) به عقیده خود ذکر کرده است.

5. رجوع شود به (بعثت و ایدئولوژی) صفحه 46 راجع به انسان کامل از نظر کمونیسم.

6. همانطور که در پاورقیهای جلد 4 (اصول فلسفه) گفتهایم و کم و بیش با آنچه در تفسیر (المیزان) جلد 5 ذیل آیه «الْیوْمَ أکمَلْتُ لَکمْ دینَکم» [