یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 204

ساعت آشوب بدتر از چهل سال ستمگری است.» (این به یک اعتبار همان بحث «امن» است که به نحو مبالغه درباره نعمت بودنش بحث میشود).

ص 172: نظر کواکبی در تقدم آزادی بر نظم.

ص 174:

«روی هم رفته (طبایع الاستبداد) تا آن جا که به زبانی خطابی از زیانهای استبداد پرده برمیدارد تضاد آن را با پارهای از مفاهیم اساسی فکر اسلامی نشان میدهد، رسالهای پرارج و روشنگر است ولی به عنوان اثری که بخواهد آرمانهای سیاسی اسلام را توضیح دهد و روشن کند که اسلام خواهان چگونه نظام حکومتی است رسالهای نارساست.».

از اینجا معلوم میشود که مسأله مهمتر از انتقاد از استبداد، ارائه نوع نظام حکومت اسلامی است. در پاورقی مینویسد که رساله (تنبیه الامة) مرحوم نائینی بدیعتر و منظمتر از (طبایع الاستبداد) است

اصلاح و تجدد فکر دینی - دردها و نیازهای مسلمین

ص 174: درباره کتاب (ام القری) که گویا کنگرهای وهمی را ترتیب داده است بحث میشود.

ص 176:

دردهای مسلمین:

«هر یک از نمایندگان کنگره مکه در «ام القری» مسائل جهان اسلامی یا عرب را از دیدگاهی خاص بررسی کرده، مثلًا در مبحث علل ناتوانی مسلمانان، یکی از نمایندگان فقط از ستیزهها و اختلافهای درونی مسلمانان سخن گفته، دیگری نادانی فرمانروایان را علت دانسته، سومی بر محرومی مسلمانان از آزادی دریغ خورده و