بحثی حدیثی

در میان اخبار و روایات احیاناً مضامینی دیده میشود که با آنچه گفته شد منافی به نظر میرسد، ولی باید دانست که این گونه تنافیها و تعارضها یا در اثر برخی اشتباهات است که احیاناً از برخی راویان حدیث در نقل مضمون احادیث رخ داده است و با مقایسه بعضی احادیث با بعضی دیگر آن اشتباه را میتوان کشف کرد، و یا تعارض و تنافی ظاهری است و پس از تعمّق معلوم میشود که تعارضی درکار نیست.

ما برای هر دو قسم، نمونه نقل میکنیم:

1. در صحیح بخاری جلد 8 صفحه 158 از یحیی بن یعمر از عایشه نقل میکند که گفت از رسول خدا درباره طاعون سؤال کردم، آن حضرت فرمود:

کان عذابا یبعثه اللّه علی من یشاء من عباده فجعله اللّه رحمة للمؤمنین. ما من عبد یکون فی بلد یکون فیه، و یمکث فیه لا یخرج من البلد صابرا محتسبا یعلم انّه لا یصیبه الّا ما کتب اللّه له الّا کان له مثل اجر شهید.

طاعون عذابی بود (است) که خداوند بر آن کسان که میخواهد، میفرستد، ولی او را برای مؤمنین رحمت قرار داده است. هیچ بندهای نیست که در شهری باشد که در آن شهر طاعون باشد و او در آن شهر مکث کند و بیرون نرود و برای رضای خدا شکیبایی کند و معتقد باشد که جز آنچه خداوند برایش نوشته است به او نمیرسد مگر آنکه پاداشی مانند پاداش شهید برای او خواهد بود.

اکنون حدیث دیگری در این زمینه نقل میکنم: در کافی جلد 8 (روضه) صفحه 108 نقل میکند که عبید اللّه حلبی از امام صادق (علیه السلام) درباره وبا سؤال کرد که در یک محلّه از شهری پدید میآید و شخصی خود را به محلّه دیگر منتقل میکند، و یا وبا در شهری پیدا میشود و آن شخص از آن شهر به شهر دیگر میرود. آیا این کار جایز است یا نه؟

امام فرمود:

لا بأس، انّما نهی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم عن ذلک لمکان ربیئة کانت