درس یازدهم : قیاس

مباحث «قضایا» مقدمهای است برای مبحث «قیاس» همچنانکه مباحث «کلّیات خمس» مقدمهای بود برای مبحث «معرّف».

ما در درس دوم گفتیم که موضوع منطق «معرّف و حجّت» است. بعدا خواهیم گفت که عمدهترین حجتها قیاس است. پس همه مباحث منطق در اطراف معرف و قیاس دور میزند.

در یکی از درسها گفتیم که مسأله تعریفات به طوری که بتوان اشیاء را تعریف تامّ و تمام کرد و به اصطلاح «حدّ تامّ» اشیاء را کشف کرد، از نظر فلاسفه امری دشوار و در برخی موارد ناممکن است و لهذا منطقیین چندان توجهی به باب «معرّف» ندارند.

علیهذا با توجه به این که موضوع منطق «معرّف و حجّت» است و با توجه به این که مباحث «معرّف» کوتاه و ناچیز است و با توجه به این که عمده حجتها «قیاس» است معلوم میشود که محور منطق «قیاس» است.

قیاس چیست؟

در تعریف قیاس گفتهاند: «قولٌ مؤلّفٌ مِنَ قَضایا بِحَیث یلزِمُ عَنه لِذاتِه قولُ آخر» یعنیقیاس مجموعهای فراهم آمده از چند قضیه است که به صورت یک واحد در آمده و به