ضمیرش اطاعت کند و در حقیقت از تمایلات و غرایز خود پیروی نماید، و میتواند از ضمیر اخلاقی خود که ماورای میلهاست اطاعت نماید که در این صورت رفتارش اخلاقی خواهد بود.

ه. از کجا بفهمیم که فرمانی که از ضمیر خود دریافت میداریم، یک فرمان مطلق است نه مشروط؟ به عبارت دیگر معیار اینکه فرمانی که به ما رسیده الهام وجدان اخلاقی است یا ناشی از تمایلات است چیست؟.

کانت معیارهایی بیان میکند. یکی اینکه نظر به اینکه کار اخلاقی با کار مصلحت آمیز دوتاست، فرمان اخلاقی کلی و عمومی است. کانت مدعی است که فرمان وجدان این است که:

بنا بر قاعدهای رفتار کن که به موجب آن در همان حال بتوانی بخواهی کهآن قاعده یک قانون کلی گردد [1]

پس هر فرمانی که از ضمیر درباره امری یافتی، بیندیش و ببین آیا میخواهی این کار و این راه یک قاعده عمومی باشد، میان خود و دیگران در این جهت فرق نمیگذاری، پس آن یک دستور اخلاقی است. اما اگر دیدی آن را فقط برای خود میخواهی و نمیخواهی یک قاعده عمومی باشد، پس معلوم میشود که آن فرمان ناشی از یک تمایل شخصی است نه از احساس تکلیف.

معیار دیگر این است که:

چنان رفتار کن که گویی انسانیت (نوع انسان) را، خواه در شخص خودت خواه در دیگری، در هر مورد همچون غایت میانگاری و نه به عنوان وسیله [2]

نظریه کانت تا حد زیادی دقیق است. در عین حال حاوی جزئی از حقیقت است نه تمام آن.