درس نهم و دهم : ابواب و رئوس مسائل فقه (4): احکام

قسم چهارم از چهار قسم ابواب فقهی چیزهایی است که محقق حلّی آنها را «احکام» اصطلاح کرده است. احکام در اینجا تعریف خاص ندارد؛ آنچه که نه عبادت است و نه عقد و نه ایقاع، محقق آن را «حکم» اصطلاح کرده است. محقق میگوید: احکام دوازده کتاب است:

1. کتاب الصید و الذّباحه. صید یعنی شکار حیوان، ذبح یعنی سر بریدن حیوان.

مقدمتاً باید بگوییم که هر حیوانی که حلال گوشت است خوردن گوشتش آنگاه حلال است که به ترتیب خاصی «ذبح» یا «نحر» شده باشد و یا (در بعضی حیوانات) به وسیله سگ شکاری تعلیم یافته و یا وسیله آلات فلزی شکار شده باشد.

اگر حیوان ذبح شرعی شده باشد و یا مطابق موازین شرعی شکار شده باشد اصطلاحاً میگویند آن حیوان «تذکیه» شده است و آن را «مذکی» مینامند، و اگر تذکیه شرعی نشده باشد میگویند «میته» است. میته- چنانکه میدانیم- نجس است و استفاده از آن حرام است. ذبح شتر شکل خاص دارد و «نحر» نامیده میشود.

شکار مربوط است به حیوان حلال گوشت وحشی مانند آهو، بز کوهی، گاو کوهی و امثال اینها. علیهذا حیوان اهلی مانند گوسفند و گاو اهلی با شکار حلال نمیشود. سگی که وسیله آن سگ شکار میشود باید «معلَّم» (به فتح لام) یعنی تعلیم یافته باشد. شکار با