درس پنجم : کلّی و جزئی

یکی دیگر از بحثهای مقدماتی منطق بحث «کلّی و جزئی» است. این بحث اولًا و بالذات مربوط به تصورات است و ثانیاً و بالعرض مربوط به تصدیقات؛ یعنی تصدیقات- چنانکه بعداً خواهد آمد- به تبع تصورات، متّصف به کلّیت و جزئیت میگردند.

تصوراتی که از اشیاء داریم و با لغات و الفاظ خود، آنها را بیان میکنیم دو گونه است: تصورات جزئی و تصورات کلّی.

تصورات جزئی، یک سلسله صورتهاست که جز بر شخص واحد قابل انطباق نیست. در مورد مصداق این تصورات کلماتی از قبیل «چند تا»، «کدامیک» معنی ندارد؛ مانند تصور ما از افراد و اشخاص معین انسانها مانند حسن، احمد، محمود. این صور ذهنی ما فقط بر فرد خاص صدق میکند نه بیشتر. نامهایی که روی این گونه افراد گذاشته میشود مثل حسن، احمد، «اسم خاص» نامیده میشود. همچنین ما تصوری از شهر تهران و تصوری از کشور ایران و تصوری از کوه دماوند و تصوری از مسجد شاه اصفهان داریم. همه این تصورات، جزئی میباشند.

ذهن ما علاوه بر این تصورات، یک سلسله تصورات دیگر هم دارد و یک سلسله نامهای دیگر برای نشان دادن آن معانی و تصورات وجود دارد مانند تصوری که ازانسان و از آتش و از شهر و کوه و امثال اینها داریم و برای فهماندن این معانی و تصورات