�

درس هشتم (2): شیعه

در این درس لازم است اجمالی از نظریات شیعه را در مسائل کلامی رایج میان متکلّمین اسلامی بیان نماییم.

قبلًا ضمن تشریح مکتب معتزله گفتیم که معتزله پنج اصل را که عبارت است از توحید، عدل، وعد و وعید، منزلة بین المنزلتین و امر به معروف و نهی از منکر، ارکان مکتب خود میشمارند، و گفتیم که امتیاز این پنج اصل از سایر اصول معتزله به این است که اینها مختصّ مکتب اعتزال و مایه امتیاز این مکتب از مکاتب مخالف به شمار میرود. نباید پنداشت که این پنج اصل نزد معتزله از اصول دیناند و باقی همه فروع دین.

علمای شیعه نیز- نه ائمّه شیعه- از قدیم الایام پنج اصل را به عنوان اصول خمسه تشیع معرفی کردهاند و آنها عبارت است از: توحید، عدل، نبوّت، امامت، معاد.

معمولًا گفته میشود که این پنج اصل از اصول دیناند و باقی همه از فروع دین.

قهراً اینجا این پرسش پیش میآید که اگر مقصود از اصول دین، اصولی است که ایمان و اعتقاد به آنها شرط مسلمان بودن است پس دو اصل بیشتر نیست یعنی توحید و نبوّت. مفاد شهادتین همین دوتاست و بس. تازه شهادت دوم مربوط است به نبوّت خاصّه، یعنی نبوّت حضرت خاتم النّبیین؛ نبوّت عامّه یعنی نبوّت سایر انبیاء، از

محتوای شهادتین خارج است؛ و حال آنکه آنچه جزء اصول دین است و ایمان به آن لازم است، نبوّت همه