یعنی در ظرف خارج، هر چیزی دو چیز نیست. پس یکی از ایندو عینی و اصیل است و دیگری اعتباری و غیر اصیل.

البته این بحث دامنه درازی دارد و غرض ما در این «کلّیات» آشنایی با اصطلاح است. آنچه اینجا باید بدانیم این است که مسأله اصالت وجود و ماهیت، سابقه تاریخی زیادی ندارد؛ این مسأله در جهان اسلام ابتکار شده است. فارابی و بوعلی و خواجه نصیر الدین طوسی و حتی شیخ اشراق بحثی به عنوان اصالت ماهیت و اصالت وجود طرح نکردهاند. این بحث در زمان میرداماد (اوایل قرن یازدهم هجری) وارد فلسفه شد.

میرداماد اصالت ماهیتی بود، اما شاگرد نامدارش صدرالمتألّهین اصالت وجود را به اثبات رساند و از آن تاریخ همه فلاسفهای که اندیشه قابل توجهی داشتهاند اصالت وجودی بودهاند. ما در جلد سوم اصول فلسفه و روش رئالیسم نقش خاص عرفا و متکلّمین و فلاسفه را در مقدماتی که منتهی به پیدایش این فکر فلسفی برای صدرالمتألّهین گشت تا اندازهای بیان کردهایم.

ضمناً این نکته نیز خوب است گفته شود که در عصر ما فلسفهای رونق گرفته که آن نیز گاهی به نام «فلسفه اصالت وجود» خوانده میشود و آن فلسفه اگزیستانسیالیسم [1] است. آنچه در این فلسفه به نام «اصالت وجود» خوانده میشود مربوط به انسان است و درباره این مطلب است که انسان بر خلاف سایر اشیاء یک ماهیت مشخصِ پیش بینی شده و یک قالب معین طبیعی ندارد؛ انسان چیستی خود را خود طرح ریزی میکند و خود میسازد. این مطلب تا حدود زیادی مطلب درستی است و در فلسفه اسلامی تأیید شده است؛ ولی آنچه در فلسفه اسلامی به نام «اصالت وجود» خوانده میشود اولًا اختصاص به انسان ندارد، مربوط است به همه جهان؛ ثانیاً در اصالت وجود اسلامی بحث درباره اصالت به معنی عینیت در مقابل اعتباریت و ذهنیت است و بحث اگزیستانسیالیسم درباره اصالت به معنی تقدّم است، و به هر حال ایندو را نباید یکی پنداشت.