خودشان دور کنند، به آن ضدّ اندیشه یعنی «می» پناه میبرند که دمی بیاسایند، درست همان که گفت:

«کالْمُسْتَجیرِ مِنَ الرَّمْضاءِ بِالنّار» [1]. گفت در جهنم عقربهایی هست که مردم از آنها به مارها پناه میبرند.

جهان بینی حافظ طبق این نظریه :

1. جبری گری

. همین اشخاصی که این فکر را دارند، یکی از چیزهایی که در موضوع حافظ میگویند- که قهراً او را عجیب بیتاب میکرده- مسئله جبریگری است، یعنی معتقد بوده که بشر هیچ گونه اختیاری ندارد و جبر مطلق حکمفرماست. در آن رساله انسان و سرنوشت گفتهام انسان وقتی احساس کند آزاد نیست این امر خیلی رنجش میدهد، خصوصاً اگر احساس کند که این عدم آزادیاش در مقابل یک قدرتی است که اندیشه تخلف در مقابل او را هم نمیشود در مغز راه داد. میگویند بسیاری از اشعار حافظ منعکس کننده همین آزاری است که از فکر جبریگری خودش میبرده است، مثل شعر معروفش: